Buitenaards leven - exoplaneten

Help NASA met het zoeken naar exoplaneten

Je kan NASA met je eigen telescoop of zelfs je telefoon helpen bij het zoeken naar exoplaneten.

Het Exoplanet Watch-programma van het ruimtevaartagentschap zoekt burgerwetenschappers om te helpen bij het volgen van planeten buiten ons zonnestelsel, ook wel bekend als exoplaneten. Deelnemers kunnen met hun eigen telescoop op zoek gaan naar exoplaneten of gegevens van andere telescopen bestuderen met behulp van een computer of smartphone.

Met Exoplanet Watch kun je leren hoe je exoplaneten kunt observeren en gegevensanalyse kunt uitvoeren met behulp van software die echte NASA-wetenschappers ook gebruiken, aldus Rob Zellem, de maker van Exoplanet Watch en een astrofysicus bij het Jet Propulsion Laboratory van de NASA.

Het Exoplanet Watch-programma begon in 2018 onder het Universe of Learning-programma van de NASA. Dit is een van de Science Activation-programma’s van het agentschap waarmee iedereen kan ervaren hoe wetenschap wordt bedreven en het heelal zelf kan worden ontdekt.

In die tijd waren er grenzen aan het aantal mensen dat kon helpen door de gegevens te bekijken die door andere telescopen waren verzameld. Nu is het programma breder toegankelijk waardoor iedereen volgens de verklaring de gegevens kan downloaden en analyseren.

Er zijn meer dan 5000 bevestigde exoplaneten en mogelijk zijn er nog miljoenen die moeten worden ontdekt. Deze werelden hebben een breed scala aan kenmerken, zoals dubbele zonnen, verzengend hete oppervlaktetemperaturen of wolken gemaakt van glas.

De meeste exoplaneten zijn gevonden met behulp van de transitiemethode waarbij wordt gezocht naar een lichte verduistering van de gastster terwijl de planeet er voorlangs beweegt. De tijd tussen transities laat zien hoe lang het duurt voordat een exoplaneet om zijn moederster draait en hoe meer transities worden waargenomen hoe preciezer de lengte van de baan kan worden berekend. En als je je een eigen telescoop hebt dan kan Exoplanet Watch je helpen te leren hoe je exoplaneetovergangen kan detecteren, ongeacht de grootte van de telescoop die je gebruikt.

Artist impressie van 25 verschillende exoplaneten
Er bevinden zich potentieel honderden miljarden exoplaneten in ons sterrenstelsel en veel van hen zijn mogelijk geschikt voor leven. Credit: ESA/Hubble, N. Bartmann

Exoplanet Watch combineert waarnemingen van hetzelfde doel door meerdere waarnemers om zo een hogere betrouwbaarheid te verkrijgen. Het combineren van waarnemingen is ook handig als de transitie van de planeet langer duurt dan de tijd dat een ster zichtbaar is aan de sterrenhemel voor een enkele waarnemer: meerdere deelnemers op verschillende locaties over de hele wereld kunnen gezamenlijk de duur van een lange transitie bekijken.

Gezamenlijke waarnemingen hielpen bij de ontdekking van een exoplaneet genaamd HD 80606 b die later dit jaar door de James Webb Space Telescope zal worden waargenomen. Deze planeet werd gedetecteerd met behulp van gecombineerde waarnemingen van meer dan 20 Exoplanet Watch-deelnemers.

Zelfs als je geen telescoop hebt kun je deelnemen aan Exoplanet Watch. Met het programma kunnen amateurastronomen 10 jaar aan exoplaneetwaarnemingen bekijken die zijn verzameld door een kleine telescoop op de grond ten zuiden van Tucson Arizona. Nieuwe gegevens van twee telescopen van het JPL die op de tafelberg in Zuid-Afrika staan zullen later dit jaar ok aan de database van het programma worden toegevoegd zodat deelnemers ze kunnen bekijken.

Het gebruik van deze gegevens helpt bij het verfijnen van metingen van planeetovergangen en het identificeren van eventuele variaties in de schijnbare helderheid van sterren. Die kunnen een indicatie zijn van uitbarstingen van licht, fakkels genaamd, of donkere vlekken op het oppervlak van een ster.

Als vrijwilligers de gegevens doorzoeken bespaart dat veel reken- en verwerkingstijd. Dit werk zal wetenschappers helpen de variabiliteit van een bepaalde ster te kennen voordat ze zijn exoplaneten bestuderen met grote, gevoelige telescopen zoals de Webb Space Telescope.

Eerste publicatie: 22 januari 2023
Bron: NASA