ChinakalendersSpecials

Het Chinese Lantaarnfestival

Het Lantaarn- of Lampionnenfestival wordt dit jaar op 24 februari 2024 gevierd. Het is een traditioneel feest maar er wordt geen vrij voor gegeven. Het Lantaarn festival valt op de 15de dag van de eerste maanmaand en het is daarmee het eerste belangrijke feest na het Lentefestival. Het is Volle Maan en het feest dankt zijn naam omdat men dan geniet van mooie handgemaakte Chinese lampionnen. Het wordt soms ook wel het Yuan Xiao feest genoemd omdat yuan xiao (balletjes van kleefrijst met een vulling) dan de traditionele lekkernij zijn.

Het Lantaarnfestival is meer dan 2000 jaar oud en wordt gevierd met mooie lampionnen, vuurwerk, speciale lantaarnraadseltjes, volksdansen en het eten van yuan xiao.

Lantaarnfestival
Viering van het Chinese Lantaarnfestival in Beijing

De Chinese Nieuwjaarsvakantie wordt afgesloten met Yuan Xiao (元宵节 / yuán xiāo jié) oftewel het Lantaarnfestival dat dit jaar op 24 februari 2024 wordt gevierd.

Het festival begon meer dan 2000 jaar geleden en heeft vele betekenissen gekregen. Het viert familiereünies en het beschikt over oude spirituele tradities. Sommigen noemen dit festival ook wel de “echte” Chinese Valentijnsdag.

De vele activiteiten omvatten het kijken naar de Maan (het is dan Volle Maan), het ontsteken van lantaarns, het oplossen van raadsel, het uitvoeren van leeuwendansen en het eten van rijstballetjes. Volgens de maankalender vindt het festival plaats op de 15de dag van het nieuwe jaar.

De culturele betekenis van het Lantaarnfestival

Het lentefestival is een periode die gereserveerd is voor gezinnen. Er is het traditionele reüniediner op oudejaarsavond, bezoekjes  aan schoonfamilie op de 2e dag en daarna de buren. Winkel gaan weer open op de 5de dag en de samenleving wordt in principe weer normaal.

De viering van het Lantaarnfestival in China

In 2008 werd het Lantaarnfestival op de lijst van immaterieel cultureel erfgoed geplaatst.

Maar op de 15de dag van de feestdag gaat iedereen – ongeacht leeftijd of geslacht – de straat op om het te vieren. Hoewel het Lantaarnfestival reünies symboliseert (daarover later meer), is het ook een tijd van gezelligheid en vrijheid.

In het oude China mochten vrouwen meestal het huis niet uit. Maar op deze avond kunnen ze vrij rondlopen, lantaarns aansteken, spelletjes spelen en omgaan met mannen. De wilde en romantische verhalen zijn waarom sommigen zeggen dat het Lantaarnfestival de echte Chinese Valentijnsdag is, in plaats van QiXi (七夕).

Oorsprong en geschiedenis

De algemene consensus is dat het festival meer dan 2000 jaar geleden begon tijdens de Westelijke Han-dynastie.

Keizer Wu (汉武帝 / hàn wǔ dì) heeft deze dag aangewezen voor aanbiddingsrituelen voor Taiyi (太一神 / tài yī shén), een van de heersers van het heelal.

Na zijn bewind kwam het tot onrust en een intens machtsspel. De nieuwe keizer was keizer Wen (汉文帝 / hàn wén dì). Om de terugkeer van de vrede te vieren maakte hij van de 15de een nationale feestdag. Elk huishouden zou kaarsen en lantaarns aansteken. Het werd bekend als 闹元宵 (nào yuán xiāo). “Nao” kan worden geïnterpreteerd als plezier hebben, of wild worden van opwinding.

Keizer Ming van de latere oostelijke Han was een vrome boeddhist. Hij hoorde dat monniken op de 15de kaarsen zouden aansteken voor Boeddha. Hij beval het paleis en de tempels om kaarsen aan te steken en voor de burgers om lantaarns op te hangen.

Beide evenementen combineerden en ontwikkelden zich uiteindelijk tot het Lantaarnfestival dat we vandaag de dag kennen.

Tijdens de Han Dynastie (206 v. Chr – 220 na Chr.) kwam het Boeddhisme tot bloei en om het Boeddhisme nog populairder te maken werden er in de keizerlijke paleizen lampionnen aangestoken op de 15de dag van de eerste maanmaand om op die manier Boeddha te vereren. Tijdens de Tang Dynastie (618 – 907), de Song dynastie (960 – 279) de Ming dynastie (1368 – 1644) en de Qing dynastie (1644 – 1911) werd het aansteken van lampionnen een traditie voor de Chinese bevolking. Tegenwoordig zijn er op straat en in winkels overal rode lantaarns in allerlei vormen en types te zien.

Tijdens de Song dynastie (960 – 1279) werd het oplossen van raadseltjes tijdens het Lantaarnfestival populair. Mensen schrijven allerlei raadseltjes op papier en plakken ze op de kleurrijke lantaarns zodat bezoekers ze kunnen proberen op te lossen. Iemand die het antwoord weet krijgt een presentje. Aan de raadseltjes wordt door alle mensen deelgenomen.

Vieren van het Lantaarnfestival

De duur van de vieringen varieerde door de geschiedenis heen. Tegenwoordig is het festival technisch gezien geen nationale feestdag dus zijn er ook geen vrije dagen. De beste periode voor liefhebbers van het Lantaarnfestival zou de periode van de Ming-dynastie zijn wan toen duurde het festival ongeveer een maand!

Er zijn enkele feestdagen die samenvallen met het Lantaarnfestival en die nu samen worden gevierd.

Fakkelfestival (火把节 / huǒ bǎ jié)

Het Fakkelfestival stamt uit de oudheid en werd gevierd om insecten en ander ongedierte te verjagen en te bidden voor een goede oogst.

Kinderen verzamelen brandhout en boomtakken. Volwassenen steken ze vervolgens aan. Met deze fakkels dansen hele gemeenschappen in de velden van zonsondergang tot zonsopkomst. Zelfs nu wordt het nog steeds gevierd in sommige delen van Zuidwest-China.

Festival van het stelen van groenten (偷菜节 / tōu cài jié)

Dit wordt gevierd door de Miao etnische minderheid in China. Op die dag stelen groepjes meisjes Chinese kool van iemands akker. Betrapt worden is prima maar stelen van familie of vrienden is verboden.

Later legt iedereen de gestolen Chinese kool bij elkaar om er een feestmaal van te maken. Degene die het meeste eet zal degene zijn die het eerst trouwt.

Het aansteken van de lantaarns

Lantaarns zijn het meest opvallende onderdeel van het festival. Dit kan e ook al zien aan de naam.

Vroeger heette het Lantaarnfestival ook wel Shang Yuan (上元). Het was opgedragen aan het Hemelse Paleis (天宫 / tiān gōng). Mensen verzamelden zich op hun erf en brachten offers aan de goden. De brandende lantaarn bij de opstelling stelde een godenzetel voor.

Door de geschiedenis heen zijn er talloze variaties op lantaarns ontstaan. Het kunnen kleine bollen zijn die in je handpalm passen of zo groot als een praalwagen. Mensen maken ook lantaarns met symbolische ontwerpen.

Een bekende variant is de Kongming lantaarn (孔明灯 / kǒng míng dēng). Ze vertegenwoordigen hoop succes en geluk. Vroeger gebruikte mensen deze lantaarns om aan te geven dat ze veilig waren na een aanval. Nu worden ze gebruikt voor wensen.

Ook bekend als de luchtlantaarn 天灯 / tiān dēng), klinkt het vergelijkbaar met  添丁 (tiān ding), wat betekent “kinderen toevoegen”. Lantaarns zouden worden geschonken aan pasgetrouwden of stellen zonder kinderen om de zegeningen door te geven. Zwangere vrouwen kregen een paar kleine lantaarns om moeder en kind gezondheid en veiligheid te wensen.

Sommige regio’s verbranden ook lantaarns om het geslacht van het toekomstige kind te bepalen aan de vorm van de as.

Tradities & activiteiten

Elke vakantie heeft zijn eigen activiteitenpakket. Er is meer op dit festival dan lantaarns!

In de stad Fengyang spelen schommels een grote rol. Een populair gezegde is: “Schommel op het Lantaarnfestival, geen kwaaltjes of pijn het hele jaar.”

Een van de festivalattracties in Hebei zijn de optredens van jǐng xíng lā huā (井陉拉花). Met waaiers en parasolachtige rekwisieten dansen de mensen op het ritme van de trommels.

Lantaarnraadsels (猜灯谜 / cāi dēng mí)

De oude Chinezen kwamen vaak samen met wat vrienden, dronken wijn en schreven poëzie. Woordspelingen en raadsels waren een geliefd tijdverdrijf.

Tijdens dit festival schijven mensen raadsels op hun lantaarns. Deze kleine spelletjes zijn bij iedereen populair. Ze vereisen dat je slim bent en out-of-the-box denkt.

Volgens veel liefdesverhalen kun je met dit spel de aandacht van je geliefde trekken!

Drakendansen (耍龙灯 / shuǎ lóng dēng)

Drakendansen hebben een lange geschiedenis die bijna net zo lang is als de Chinese cultuur zelf.

De artiesten creëren indrukwekkende formaties op het ritme van Chinese trommels en cimbalen.

Leeuwendansen (舞狮子 wǔ shī zǐ)

Leeuwendansen zijn te zien bij elk feestelijk evenement, van vakanties tot bruiloften en winkelopeningen.

De leeuw is ingewikkeld ontworpen, met beweegbare ogen en mond. Soms zal de leeuw zijn bek openen en voedsel en rode zakken eisen. Andere keren rollen ze rond en spelen ze als te grote kittens.

Stelten (踩高跷 / cǎi gāo qiāo)

Chinese voorstellingen met steltlopers zijn al heel erg oud. Ze komen uit de Chinese opera en de artiesten zingen en dansen op stelten. Afhankelijk van hun karakter hebben ze verschillende kostuums en lengtes.

Voedsel en familie

yuanxiao
yuanxiao. balletjes gemaakt van meel van kleefrijst, gevuld met zoetigheden

Het kenmerkende eten van het Lantaarnfestival heet yuan xiao, net als het festival zelf. Het is in het zuiden ook bekend als tāng yuan (汤圆) en het is een van de vele smakelijke Chinese nieuwjaarstoetjes.

Het zijn bolletjes van kleefrijst, met zoete vullingen van siroop, rode bonenpasta, zwarte sesampasta of meer. Ze kunnen worden gestoomd of gebakken maar ze worden meestal gekookt en geserveerd met water.

Ze vertegenwoordigen familiereünies omdat tang yuan lijkt op “hereniging” (团圆 / tuán yuan). Sommige zakenlieden noemen deze balletjes ook  元宝 (yuán bǎo), en dat betekent goud- of zilverstaven.

Ondanks dat het een feestavond is, is het Lantaarnfestival ook een avond voor gezinnen. Voordat Chinees Nieuwjaar eindelijk ten einde loopt moet de familie weer bij elkaar komen. Neem een pauze van de feesten en ontspan met je gezin. Maak opnieuw verbinding onder de Maan. Geniet van vuurwerkshows en optredens terwijl je een kom yuan xiao eet.

Yuan xiao zijn balletjes gemaakt van kleefrijst die met van alles worden gevuld. Ze worden gekookt in water en daarna gegeten. Iedere regio heeft zijn eigen manier om yuan xiao te maken en te vullen. Ze kunnen worden gestoomd, gekookt of gefrituurd waardoor ze allemaal een andere smaak krijgen. De yuan xiao zijn rond en ze symboliseren daarmee het geluk, de harmonie en het samen zijn. De yuan xiao worden ‘s avonds gegeten en daarna geniet men bij mooi weer van de Volle Maan.

Naast deze activiteiten wordt Zigu verwelkomd. Zigu is in de folklore een arm maar vriendelijk meisje. Vrouwen maken dan strooien en stoffen poppetjes van Zigu, spreken troostende woorden tot haar en ze betuigen hun medeleven aan de armen. Omdat de mooie lampionnen voor jongens en meisjes een goede gelegenheid zijn om contacten aan te knoppen wordt het Lantaarn festival ook wel de Chinese Valentijnsdag genoemd.

Data Lantaarn festival

Jaar Datum
2021 26 februari
2022 15 februari
2023 5 februari
2024 24 februari
2025 12 februari
2026 3 maart
2027 20 februari
2028 9 februari
2029 27 februari
2030 17 februari
2031 6 februari

Eerste publicatie: 11 februari 2017
Laatste revisie: 4 februari 202
4