Het sterrenbeeld Argo Navis

Argo Navis is niet een sterrenbeeld dat in onbruik is geraakt maar het is vanwege zijn onhandelbare grootte ontmanteld en opgedeeld in kleinere sterrenbeelden. Argo Navis behoort tot de 48 klassieke sterrenbeelden die Ptolemeus beschreef in de Almagest. In de achttiende eeuw is het door astronomen opgedeeld in drie delen: Carina de Kiel, Puppis de Achtersteven en Vela de Zeilen. Zouden de drie delen weer herenigd worden tot één sterrenbeeld dat zou dit ruim 28% groter zijn dan Hydra de Waterslang dat nu het grootste sterrenbeeld is.

Het moderne sterrenbeeld Pyxis, het Kompas bevindt zich vlak bij de mast van Argo Navis maar wordt niet beschouwd als een origineel onderdeel van het chip. In 1844 stelde de Engelse astronoom John Herschel voor om Pyxis te vervangen door Malus de Mast maar dit voorstel werd niet breed overgenomen.

Argo Navis is een gallei-schip dat met vijftig roeiers was uitgerust. Jason en de Argonauten gebruikten het om de Gouden Vacht uit Cholcis (het huidige Georgië) aan de Zwarte Zee te halen. Jason vertrouwde het bouwen van het schip toe aan Argus naar wie de boot dan ook is vernoemd. Argus bouwde het schip in de haven van Pagasae naar aanwijzingen van de godin Athene. Er werd hout gebruikt van de nabij gelegen berg Pelion. In de voorsteven werd een eikenhouten balk gebruikt die afkomstig was van het orakel van Zeus uit Dodena. Dit gedeelte van Griekenland was beroemd om zijn eikenbossen. Omdat deze eiken balk afkomstig was van een orakel kon hij praten en aanwijzingen geven.

Jason selecteerde 50 van de grootste Griekse helden, waaronder de tweeling Castor en Pollux, Polydeuces, Orpheus en Argus zelf. Ook Hercules onderbrak zijn opdrachten om deel uit te gaan maken van de bemanning.

De heldhaftige reis werd vastgelegd door de schrijver Appollonius van Rhodos. Hij beschreef Argus als het beste schip ooit gebouwd met de beste roeiers ooit samen in een bemanning gebracht. Zelfs onder de zwaarste stormen hielden de bouten het schip bij elkaar. Isaac Newton dacht dat de reis van de Argo was vastgelegd in de 12 tekens van de dierenriem maar het verband dat Newton zag is niet helemaal duidelijk.

Eén van de grootste gevaren die de Argonauten tegen kwamen op hun weg waren de Botsende Rotsen of de Symplegades die de ingang naar de Zwarte Zee bewaken als een paar enorme glijdende deuren die ieder schip dat ertussen door voer pletten. Toen de Argonauten door de Bosporus roeiden konden ze al het angstaanjagende geluid van de rotsen en de donder van de branding horen. De Argonauten stuurden een duif vooraf. De duif kwam, op het verlies van een paar staartveren na, heelhuids langs de rotsen. Toen de rotsen zich weer hadden geopend roeiden de Argonauten oor wat ze waard waren door de doorgang heen. Ze kregen op het juiste moment een goddelijke duw mee van Athene en zo kwamen ze nagenoeg ongeschonden langs de rotsen. Argo was daarmee het eerste schip dat dit lukte. Hierna hielden de rotsen er mee op om schepen te verpletteren en bleven ze voor altijd geopend.

Eenmaal veilig in de Zwarte Zee roeiden Jason en de Argonauten naar Cholcis. Daar stalen ze het Gulden Vlies van koning Aeëtes. Ze voeren via een andere route snel terug naar Griekeland. Daar aangekomen bleef Argo achter aan het strand van Korithië alwaar Jason het schip opdroeg aan de zeegod Poseidon.

Volgens Eratosthenes representeert Argo Navis het allereerste schip dat over een oceaan voer. Deze stelling is echter niet correct want het eerste schip dat over de oceaan voer werd gebouwd door Danaus, de vader van de 50 Danaiden, die wederom met de hulp van Athene samen met zijn dochters van Libië naar Argos voer.

Argo aan de sterrenhemel
Alleen de Achtersteven is zichtbaar aan de sterrenhemel. Oude kaartenmakers probeerden dit op te lossen door de voorsteven te hullen in mist of de plaatsen tussen de Botsende Rotsen. De Franse astronoom de Lacaille was in 1756 de eerste die Argos opdeelde in Carina, Puppis en Vela. De Internationale Astronomische Unie heeft omstreeks 1930 deze opdeling overgenomen. Toch is er echter nog iets overgebleven van het oude grote sterrenbeeld want Lacaille was niet tevreden met de verdeling die Bayer had aangebracht in de verdeling van de Griekse letters. Hij veranderde die dus. Lacaille gebruikte een eenmalige reeks van Alpha tot Omega voor het gehele sterrenbeeld Argos. De twee helderste sterren van Argo kregen de aanduiding Alpha en Beta, deze twee sterren maken nu deel uit van carina en dat betekent dat er geen Alpha en Beta voorkomen in zowel Puppis als Vela. De helderste ster in Puppis heeft de aanduiding zeta en de helderste ster in Vela heeft de aanduiding Gamma. Er komen dus geen Zeta en Gamma voor in Carina.

Eerste publicatie: 12 augustus 2013
Laatste keer bijgewerkt op: 26 februari 2017