Hoe de baan van de Maan Supermanen maakt

Het bovenstaande diagram helpt bij de verklaring waarom Nieuwe en Volle manen tijdens een perigeum extra dicht bij de Aarde plaatsvinden en ze tijdens een apogeum verder weg van de Aarde zijn.

In het bovenstaande diagram is de verbindingslijn tussen het perigeum en het apogeum van de Maan de langste as van de ellips. Als deze as richting de Zon wijst (A of C in het diagram) dan is de excentriciteit van de baan van de Maan maximaal. Een grotere excentriciteit verkleint de perigeumafstand maar vergroot de apogeumafstand.

Op punt A in het diagram is het een Nieuwe Maan in het perigeum (supermaan) en Volle Maan in het apogeum (micromaan).

3.5 maan maand verder (ongeveer 103 dagen), op punt B in het diagram maakt de perigeum-apogeum-as een rechte hoek met de Aarde-Zonlijn. De excentriciteit van de baan van de maan is dan minimaal. Op deze momenten is de baan van de maan het meest cirkelvormig. Het is een meer verre perigeum en een nabijere apogeum waarbij Eerste Kwartier en Laatste Kwartier min of mee rop een lijn liggen met apogeum en perigeum.

7,5 Maan maanden verder (206 dagen) is de apogeum-perigeum as opnieuw naar de Zon gericht. Opnieuw is de excentriciteit van de baan van de Maan maximaal waarbij nu de perigeumafstand op zijn kleinst is en de apogeumafstand maximaal. Rond deze tijd vindt de Volle Maan plaats in het perigeum en de Nieuwe Maan in het apogeum. Dat is op punt C in het diagram.

4 februari 2019: Nieuwe Maan in het apogeum (verste apogeum van 2019)

19 februari 2019: Volle Maan in het perigeum (meest nabije perigeum van 2019)

Een supermaan treedt op als er een Volle Maan is tijdens de dichtste nadering van de Maan tot de Aarde. In het perigeum lijkt de Maan dan groter en helderder. Dit fenomeen wordt een supermaan genoemd.

Een Nieuwe Maan die in het perigeum plaatsvindt wordt ook een supermaan genoemd maar hier wordt nooit aandacht aan geschonken omdat we de Nieuwe Maan niet vanaf de Aarde kunnen zien.

Perigeum en Apogeum

De baan van de Maan rond de Aarde is geen perfecte cirkel maar een ellips waarvan een zijde zich dichter bij de Aarde bevindt dan de andere zijde. Dit zorgt er voor dat de afstand tussen de Aarde en de Maan varieert. De gemiddelde afstand tussen de Maan en de Aarde bedraagt ongeveer 382.900 kilometer.

Het punt waar de baan van de Maan de Aarde het dichtste nadert noemen we perigeum en het punt het verste weg noemen we het apogeum.

Super Volle Maan en Super Nieuwe Maan

Als er een Volle Maan optreedt als de Maan in de buurt van de dichtste nadering tot de Aarde is dan noemen we dit een Super Volle Maan. Als er een Nieuwe Maan optreedt rond het punt van de dichtste nadering tot de Aarde dan noemen we dit een Super Nieuwe Maan.

Daarentegen kennen we ook nog het fenomeen micromaan. Als een Volle Maan of een Nieuwe Maan plaatsvindt als de maan zich in de buurt van zijn apogeum, het verste punt van de Aarde, bevindt dan noemen we dit een Micromaan, Mini Volle Maan of Mini Nieuwe Maan.

Geen officiële naam

De term Supermaan is geen officiële astronomiche term. Het was de astroloog Richard Nolle die de kreet in 1979 voor het eerst noemde. Hij definieerde een Nieuwe of Volle Maan dir plaatsvindt als de Maan in of in de buurt van zijn dichtste nadering tot de Aarde is als een Supermaan. Hij hield voor de dichtste nadering een minimum van 90% aan maar het is niet duidelijk waarom.

Definitie van een Supermaan

Er zijn geen officiële regels over hoe dichtbij of hoe ver weg de Maan moet zijn om als een Supermaan of Micromaan te worden betiteld. Dat betekent dat de ene bron lyrisch kan zijn over een Supermaan terwijl een andere bron die helemaal niet noemt.

Een gangbare (maar dus niet officiële) regel is dat als de Volle Maan of de Nieuwe Maan optreden als het centrum van de Maan minder dan 360.000 kilometer van het centrum van de Aarde is verwijderd we deze maan als een Supermaan aanduiden.

Een Micromaan vindt dan plaats als tijdens een Volle maan of Nieuwe Maan het centrum van de Maan meer dan 405.000 kilometer is verwijderd van het centrum van de Aarde.

De hoekgrootte van een Super Volle Maan is 12,5% tot 14,1% groter dan een Micro Volle Maan en 5,9% tot 6,9% groter dan de gemiddelde Volle Maan (voor de jaren 1550 – 2650).

Astronomische termen en definities

De technische term voor een Supermaan is een perigeum-syzygy van het Aarde-Maan-Zonsysteem. In de astronomie verwijst de term syzygy naar de rechte lijn van drie hemellichamen. Een andere naam is perigeum Volle Maan. Als de Maan tijdens een syzygy in de buurt is van de knopen van zijn baan om de Aarde treedt er een totale zonsverduistering of een totale maansverduistering op.

Groter en helderder

Omdat een Super Volle Maan zich dichterbij de Aarde bevindt als een normale Volle Maan lijkt die ook gemiddeld 16% helderder dan een gemiddelde Volle Maan en tot 30% helderder dan een gemiddelde Micro Volle Maan.

De Supermaan van 14 november 2016 was de meest nabije sinds 26 januari 1948. De volgende keer dat een Volle Maan nog dichterbij de Aarde komt is op 25 november 2034.

De Maan Illusie

Als de Volle Maan nog laag boven de horizon staat dan lijkt die groter dan wanneer de Volle Maan hoog aan de hemel staat. Dit noemen we de Maan Illusie en dit heeft eigenlijk veel meer effect dan het verschil in grootte dat optreedt als de Maan een beetje dichter bij de Aarde staat.

Grotere getijden tijdens een Supermaan

De grootste verschillen tussen eb en vloed zijn rond de Volle Maan en de Nieuwe Maan. Tijdens deze maanfases trekken de gecombineerde aantrekkingskrachten van de Maan en de Zon in dezelfde richting aan het water in onze oceanen. Deze getijden zijn bekend als springtij.

Een Supermaan kan leiden tot een ongeveer 5 centimeter grotere variatie dan de regulier springtij.

Het verschil tussen eb en vloed is het kleinst tijdens Eerste en Laatste Kwartier, dit wordt doodtij genoemd.

Natuurrampen?

Theoretisch zorgen de uitlijningen van de Zon en de Maan tot een kleine toename in tektonische activiteit maar de effecten van een Supermaan op de Aarde zijn minimaal. Veel wetenschappers hebben hier studies aan uitgevoerd maar geen enkele studie heeft een significante link gevonden tussen de Spermaan en natuurrampen. Volgens NASA heeft een Supermaan geen enkele invloed op de interne energiebalans van de Aarde omdat r dagelijks al getijden voorkomen door de invloed van Zon en Maan.

Eerste publicatie: 19 februari 2019