Maan

Hoe groot is de Maan?

Vergelijking tussen een normale Volle Maan en een Supermaan
Vergelijking tussen een normale Volle Maan en een Supermaan

De Maan is iets groter dan een kwart van de Aarde. DE Maan van de Aarde is het helderste object aan onze nachtelijke hemel. Maar hoe groot is de Maan? De gemiddelde straal van de Maan is 1737,5 kilometer en de gemiddelde diameter bedraagt 3475 kilometer. In vergelijking met de Aarde is de Maan minder dan een derde van de breedte van de Aarde. De equatoriale omtrek van de Maan is 10.917 kilometer.

De Maan lijkt misschien vrij groot maar dat is alleen omdat het ons dichtstbijzijnde hemellichaam is. De gemiddelde afstand tussen de Aarde en de Maan is 384.400 kilometer.

De Maan in cijfers

Straal: 1737,5 km
Diameter: 3475 km
Oppervlakte: 38 miljoen km2
Massa: 7,35 * 1022 kg
Dichtheid: 3,34 g/cm3

De Maan is iets meer dan een kwart (27%) zo groot als de Aarde en dat is een veel grotere verhouding (1:4) dan alle andere planeten en hun manen. De maan van de Aarde is de vijfde grootste maan in het zonnestelsel. Het oppervlak van de Maan is ongeveer 38 miljoen vierkante kilometer en dat is minder dan het oppervlak van het continent Azië dat 44,5 miljoen kilometer bedraagt.

Massa, dichtheid en zwaartekracht

De massa van de Maan is 7,35 * 1022 kilogram en dat is ongeveer 1,2% van de massa van de Aarde. Anders gezegd, de Aarde weegt 81 keer meer dan de Maan. De dichtheid van de Maan is 3,34 gram per kubieke centimeter. Dat is ongeveer 60% van de dichtheid van de Aarde.

De zwaartekracht van de Maan is slechts 16,6% van de zwaartekracht van de Aarde. Dit betekent dat een persoon op de Maan zes keer minder weegt dan op de Aarde. Een persoon die op Aarde 100 kilogram weegt zou op de Maan slechts 16,6 kilogram wegen. Verspringen zou op de Maan zeker interessant zijn aangezien iemand die op Aarde 3 meter ver kan springen zal op de Maan ongeveer 18 meter kunnen springen.

Zoals de meeste werelden in het zonnestelsel varieert de zwaartekracht van de Maan op basis van de oppervlaktekenmerken. In 2012 bracht de GRAIL-missie van de NASA (Gravity Recovery and Interior Laboratory) de zwaartekracht van de Maan zeer gedetailleerd in kaart.

Wist je dat?

  • De Maan is de op een na meest dichtste maan in ons zonnestelsel. Alleen de Jupitermaan o heft een grotere dichtheid van 3,53 g/m3.
  • Hoewel de Maan het dichtst bij is en een van de langst bestudeerde astronomische objecten is blijven wetenschappers de Maan bestuderen voor steeds meer details.
  • De Maan is als een Steen van Rosetta waarmee astronomen de rest van het zonnestelsel beter proberen te begrijpen.

De Maan vergeleken met de andere manen van het zonnestelsel

In verhouding tot de grootte van zijn planeet is onze maan de grootste in het zonnestelsel. Absoluut gezien is het de vijfde en is Ganymedes, een maan van Jupiter, de grootste.

De 10 grootste manen in het zonnestelsel

Nummer Maan Straal (km) Planeet
1 Ganymedes 2631 Jupiter
2 Titan 2575 Saturnus
3 Callisto 2410,3 Jupiter
4 Io 1821,6 Jupiter
5 de Maan 1737,5 Aarde
6 Europa 1560,8 Jupiter
7 Triton 1353,4 Neptunus
8 Titania 788,9 Uranus
9 Rhea 764,3 Saturnus
10 Oberon 761,4 Uranus

Supermaan

Heb je ooit naar boven naar de nachtelijke hemel gekeken en gedacht: “Wow, wat is die maan groot vanavond?”. Het antwoord ligt in de baan van de Maan. Omdat de baan van de Maan niet cirkelvormig is, is hij soms dichterbij dan op andere momenten. Als de afstand tot de Aarde het kleinst is bedraagt die ongeveer 363.300 kilometer. Dit punt noemen we het perigeum. Wanneer de Volle Maan samenvalt met het perigeum krijgen we een supermaan. De Maan is dan 14% groter en ongeveer 30% helderder dan normaal.

Het begrip “supermaan” werd in 1979 voor het eerst toegepast door de astroloog (!) Richard Nolle. De supermaan verwees oorspronkelijk naar een Nieuwe of Volle Maan die optreedt wanneer de Maan zich binnen 90% van zijn dichtste nadering tot de Aarde bevindt. De astronomische term voor deze verschijnselen is een “perigeum-syzygy maan”. Syzygy is de uitlijning van drie hemellichamen, in dit geval de Zon, Maan en Aarde. Maar dat bekt natuurlijk veel minder goed als “supermaan”.

Het verschil is niet altijd duidelijk want een verschil van 30% in helderheid kan gemakkelijk worden gemaskeerd door wolken of de concurrerende schittering van stadslichten. Bovendien zal de ongeoefende waarnemer het ook niet herkennen.

De belangrijkste reden waarom de baan van de Maan geen perfecte cirkel is, is dat er veel getijden- of zwaartekrachtkrachten zijn die aan de Maan trekken. De zwaartekracht van de Aarde, Zon en planeten van ons zonnestelsel hebben allemaal invloed op de baan van de Maan. Je hebt al deze verschillende zwaartekrachten die aan de Maan trekken en duwen end at leidt tot verschillen in de afstanden tot de Aarde.

Een supermaan komt ongeveer elke 414 dagen voor. Dat is echter een gemiddelde. Het jaar 2016 had niet één maar drie supermanen. De Maan zal tot 25 november 2034 niet zo dicht bij de Aarde komen als tijdens de supermaan van november 2016.

De Horizon illusie

Het is allemaal een illusie. Een weinig begrepen optisch effect kan de Maan groter doen lijken wanneer hij opkomt achter verre objecten aan de horizon. Deze truc van de hersenen, ook wel de maanillusie of de Ponzo-illusie genoemd, is sinds de oudheid waargenomen maar heeft nog steeds geen algemeen aanvaarde verklaring.

Eén theorie stelt dat we eraan gewend zijn wolken slechts een paar kilometer boven ons te zien terwijl we weten dat wolken aan de horizon tientallen kilometers ver kunnen zijn. Als een wolk aan de horizon ondanks zijn grote afstand even groot is als de wolken die normaal boven je hangen dan weten we dat die wolk enorm moet zijn. En omdat de Maan nabij de horizon even groot is als normaal boven je hoofd, gaan onze hersenen automatisch over op een vergelijkbare aanname.

Maar niet iedereen denkt dat wolken in zon grote mate hun magie op onze hersenen hebben gewerkt. Een alternatieve hypothese stelt dat de Maan groter lijkt aan de horizon omdat we de grootte ervan kunnen vergelijken met nabijgelegen bomen en andere objecten p Aarde, en in vergelijking daarmee doemt hij grootst op. Boven ons, te midden van de enorme uitgestrektheid van de ruimte, lijkt de Maan veel kleiner.

Een manier om te testen of het slechts een illusie is, is door je duim naast de Maan te houden en de grootte van de Maan te vergelijken met je duim. Als de Maan hoger aan de hemel staat kijk je er nog eens naar; de Maan zal nog steeds even groot zijn als je duim.

Eerste publicatie:5 februari 2017
Volledige revisie: 3 februari 2022

Meer over de Maan