Hoe is Neptunus ontstaan?
Er zijn twee theorieën over hoe de planeten in het zonnestelsel zijn gevormd. De eerste en meest geaccepteerde theorie, kern-aanwas, werkt goed bij de vorming van de aardse planeten maar levert problemen op bij de vorming van de gasplaneten waaronder Neptunus. De tweede theorie, het instabiele schijf-model, verklaart veel beter de vorming van de gasplaneten.
Het “kern-aanwas” model
Het zonnestelsel is ongeveer 4,6 miljard jaar geleden ontstaan uit een grote wolk van gas en stof bekend als de zonne-nevel. Door de zwaartekracht is de gasnevel gaan samentrekken en beginnen te roteren met als gevolg de vorming van de Zon in het centrum van de nevel.
Na de geboorte van de Zon begon het overgebleven materiaal samen te trekken. Door de zwaartekracht klonterden klein de deeltjes samen tot grotere deeltjes. De sterke zonnewind blies de lichtere elementen als waterstof en helium weg naar de buitenste delen. Alleen de zwaardere steenachtige materialen bleven achter in de buurt van de Zon. Hier werden de Aardse planeten uit gevormd. Op grotere afstanden van de Zon had de zonnewind minder invloed en dit leidde er toe dat ook de lichtere elementen als waterstof en helium konden samenklonteren tot de gasplaneten. Op deze manier werden asteroïden, kometen, planeten en manen gevormd.
Anders dan de andere gasplaneten heeft Neptunus een kern die eerder rotsachtig dan gasvormig is. De kern heeft zich vermoedelijk eerst gevormd en daarna allemaal waterstof, helium en methaan aangetrokken. De hitte uit het binnenste van de planeet is verantwoordelijk voor de temperatuur en het weer op de planeet. De Zon staat te ver weg om een significante bijdrage te leveren.
Om dit model te laten werken voor de gasplaneten nemen wetenschappers tegenwoordig aan dat de gasplaneten veel dichter bij de Zon zijn gevormd en later naar de buitenste delen van het zonnestelsel zijn verhuisd.
Het “instabiele schijf”-model
De noodzaak van een snelle vorming van de gasplaneten is een probleem voor het “kern-aanwas”-model. Volgens dit model duurde het enkele miljoenen jaren voor de gasplaneten waren gevormd en dit is langer dan er lichte gassen beschikbaar waren in het jonge zonnestelsel. Het “kern-aanwas”-model heeft nog een probleem want in dit model zouden de jonge planeten in een relatief korte tijd richting de Zon spiraliseren.
Een nog relatief nieuwe theorie laat klonen gas en stof samengaan. In de tijd groeien deze klonten langzaam aan tot een grote planeet. Deze planeten kunnen sneller worden gevormd dan in het “kern-aanwas”-model, soms wel binnen 1000 jaar en dit schept dan meteen de mogelijkheid voor die planeten om de lichtere gassen in te vangen. Ze bereiken daarnaast ook snel een kritieke massa die er voor zorgt dat ze in een stabiele baan terecht komen en niet naar de Zon worden getrokken.
Astronomen bestuderen nog steeds de vorming van de planeten en het zonnestelsel. Ze doen dit ook bij andere sterren en wellicht helpt de daar opgedane kennis om ons eigen zonnestelsel beter te leren begrijpen.
Eerste publicatie: 16 december 2012
Laatste keer bijgewerkt op: 3 oktober 2017
Meer over Neptunus
- Neptunus
- Hoe groot is Neptunus?
- Wat is de temperatuur van Neptunus?
- De samenstelling van Neptunus
- Hoe is Neptunus ontstaan?
- De atmosfeer van Neptunus: samenstelling, klimaat en weer
- Hoe ver weg is Neptunus?
- Neptunus in cijfers
- De ringen van Neptunus
- De manen van Neptunus
- Wat is de temperatuur op Neptunus?
- Hoe lang duurt een jaar op Neptunus?
