Astronomisch Nieuws

Hubble bestudeert het dubbelstersysteem R Aquarii

Astronomen hebben met behulp van de Hubble Space Telescope een unieke time-lapse gemaakt van het dynamische gedrag van de ster R Aquarii. De time-lapse beslaat de periode 2014 tot 2023.

Twee sterren in het R Aquarii-dubbelstersysteem zijn ongeveer 1 miljard kilometer van elkaar verwijderd.
Twee sterren in het R Aquarii-dubbelstersysteem zijn ongeveer 1 miljard kilometer van elkaar verwijderd. Credit: NASA / ESA / Matthias Stute / Margarita Karovska / Davide De Martin / Mahdi Zamani / N. Bartmann, ESA & Hubble.

R Aquarii is een ster op een afstand van 650 lichtjaar van de Aarde in de richting van het sterrenbeeld Aquarius – Waterman. Het is een zogenaamde symbiotische dubbelster, bestaande uit twee sterren die door een grote dynamische wok gas zijn omgeven.

Dergelijke dubbelsterren bevatten twee sterren in een ongelijke en complexe relatie – een witte dwerg en een rode reus.

In een verontrustende daad van stellair kannibalisme ontneemt de witte dwerg materie aan zijn grotere metgezel.

De gekwelde rode reus en de onstabiele witte dwerg stoten af en toe materie uit in vreemde uitbarstingen, lussen en sporen.

De gedraaide stellaire uitstromen laten het gebied eruit zien als een gazonsproeier die op hol is geslagen, aldus de Hubble-astronomen in een verklaring.

Dit toont dramatisch aan hoe het heelal de producten van kernenergie herverdeelt die diep in sterren worden gevormd en terug de ruimte in worden gespoten.

R Aquarii behoort tot een klasse van dubbelsterren die symbiotische sterren worden genoemd. De primaire ster is een verouderende rode reus en zijn metgezel is een compacte uitgebrande ster die bekend staat als een witte dwerg.

 Die primaire ster van de rode reus is geclassificeerd als een Mira-veranderlijke die meer dan 400 keer zo groot is dan de Zon.

Het opgeblazen monster pulseert, verandert van temperatuur en varieert in helderheid met een factor 750 over een periode van ongeveer 390 dagen.

Op zijn hoogtepunt is de ster verblindend met een lichtsterke van bijna 5000 keer die van de Zon.

Wanneer de witte dwerg het dichtst bij de rode reus komt tijdens zijn 44 jarige omlooptijd zuigt hij door zwaartekracht waterstofgas weg.

Dit materiaal verzamelt zich op het oppervlak van de dwerg totdat het spontaan kernfusie ondergaat, waardoor dat oppervlak explodeert als een gigantische waterstofbom.

Na de uitbarsting begint de brandstofcyclus opnieuw.

De uitbarsting stoor geiserachtige filamenten uit die uit de kern schieten en vreemde lussen en sporen vormen terwijl het plasma in streamers naar buiten komt. Het plasma wordt verdraaid door de kracht van de explosie en omhoog en naar buiten gekanaliseerd door sterke magnetische velden.

De uitstroom lijkt terug te buigen in een spiraalvormig patroon.

Het plasma schiet met een snelheid van meer dan 1,6 miljoen kilometer per uur de ruimte in – snel genoeg om in 15 minuten van de Aarde naar de Maan te reizen.

De filamenten gloeien in zichtbaar licht omdat ze worden geactiveerd door de sterke straling van het stellaire duo.

Eerste publicatie: 18 oktober 2024
Bron: sci-news