Hubble gaat het rustiger aan doen

Vierendertig jaar is een lange tijd voor een telescoop. Maar zo lang is het ervaren werkpaard van de NASA al actief. Toegegeven de Hubble werd tijdens het spaceshuttle tijdperk een aantal keren onderhouden door verschillende reparatiemissies.

Toch zweeft het systeem in de leegte en maakte het sinds 27 april 1990 enkele van de meest adembenemende foto’s die de mensheid ooit heeft gemaakt. Maar nu lijkt Hubble eindelijk ingehaald te worden door de tijd. NASA is van plan om een aantal van zijn operaties te beperken om er voor te zorgen zo de levensduur te verlengen. Men begint bij de gyroscopen.

Hubble heft zes gyroscopen die bedoeld zijn om hem te helpen zich in de goede richting te oriënteren en ervoor te zorgen dat hij in die richting blijft georiënteerd terwijl hij de extreem lang belichte en gedetailleerde beelden maakt waar hij beroemd om is.

De zes gyroscopen die momenteel zijn geïnstalleerd hebben zes oudere vervangen tijdens de laatste onderhoudsmissie van de shuttle in 2009. Als een van de weinige bewegende componenten van de Hubble is de levensduur van 15 jaar zonder onderhoud best indrukwekkend.

Van die zes gyroscopen zijn er overigens inmiddels drie defect en op 24 mei 2024 werd de telescoop door een andere defecte gyroscoop in de veilige modus gezet.

Dit is niet de eerste keer dat dit specifieke probleem zich voordoet. Eerdere fouten veroorzaakt door dezelfde gyroscoop hebben ervoor gezorgd dat Hubble de afgelopen maanden meerdere keren in veilige modus is gegaan. Hoewel technici de telescoop kunnen resetten betekent het herhaaldelijk optreden van hetzelfde probleem dat het waarschijnlijk zal blijven bestaan.

Het probleem is dat de gyroscoop “verzadigd” is, wat betekent dat de sensor die zijn snelheid aangeeft het maximale haalt, zelfs als de gyroscoop zelf niet in de buurt van die snelheid beweegt. Omdat de telescoop dan op maximale snelheid draait kan dat potentieel problemen veroorzaken en daarom wordt de telescoop bij een registratie van die maximale snelheid in een veilige mode gezet om er zo voor te zorgen dat de telescoop niet wild in één richting zwaait.

Het is zinvol om in die modus te werken, vooral als de sensormetingen correct zijn maar ze maken het bijna onmogelijk om nauwkeurig te bewegen als de sensormetingen niet correct zijn. Gezien de eerdere pogingen van het technische team van de Hubble om het probleem op te lossen, lijkt het erop dat tenminste één van de drie overgebleven gyroscopen vanaf nu feitelijk onbruikbaar is. Het team heeft nu dus een keuze.

Ze zouden kunnen  blijven werken me twee gyroscopen, of ze zouden er maar één kunnen gebruiken en afwisselend welke ze gebruiken om geen onnodige slijtage te veroorzaken aan de andere die niet wordt gebruikt.

Volgens een persbericht van NASA is het werken met twee gyroscopen feitelijk hetzelfde als het werken met één, terwijl het werken met drie gyroscopen aanzienlijke voordelen had op het gebied van snelheid en nauwkeurigheid. Daarom heeft het technische team besloten dat Hubble vanaf nu met één gyroscoop zal werken.

Dit is niet de eerste keer dat dit gebeurt: Hubble werkte in 2008 een korte tijd effectief in de één-gyroscoopmodus, toen de vorige set gyroscopen het begaf. De telescoop werkte ook met twee gyro’s van 2005 tot 2009, toen alle originele gyroscopen werden vervangen. Het kan dus zeker, maar welke impact zal het hebben?

Het zal langer duren om op doelen te richten, wat niet verrassend is gezien de leeftijd van de telescoop, maar lastig als er tijdelijke verschijnselen zoals een supernova waargenomen kunnen worden. Hubble zal ook geen bewegende objecten meer kunnen volgen die dichterbij zijn dan Mars, zoals af en toe een komeet of asteroïde.

Normaal gesproken vormden dit soort objecten sowieso niet het middelpunt van de waarnemingen. Hoewel Hubble inderdaad zal moeten vertragen gelooft het ondersteuningsteam dat de telescoop zijn activiteiten minstens de rest van dit decennium in deze nieuwe modus kan voortzetten.

Gelukkig staat Hubble niet langer alleen in zijn rol als werkpaard. De Webb Space Telescope heeft zijn waarneemmogelijkheden ver overtroffen en in 2027 zal de Nancy Grace Roman Telescope gelanceerd worden en ook die zal extra functionaliteit toevoegen om het vertraagde tempo van Hubble te compenseren.

Hubble zelf zal altijd een plaats hebben in de harten van astronomie-nerds. De Deep Field-afbeelding is de favoriete foto van velen. NASA heeft overigens onlangs een plan van miljardair Jared Isaacman afgewezen om de verouderde telescoop te onderhouden als onderdeel van een reeks Dragon-capsulemissies.

Maar zelfs zonder extra hulp vanaf de grond heeft Hubble hopelijk nog een lang, vruchtbaar leven voor zich als medio juni de wetenschappelijke activiteiten worden hervat.

Eerste publicatie: 9 juni 2024
Bron: NASA/UniverseToday