Zonnestelsel Nieuws

Interessante weetjes over Neptunus

Neptunus vergeleken met de Aarde
Neptunus vergeleken met de Aarde

Neptunus is een fascinerende wereld. Het is de meest verre planeet vanaf de Zon. De verre ijsreus is pas door één ruimtesonde onderzocht. We hebben een lijstje gemaakt van tien interessante weetjes over deze planeet.

Neptunus is de meest verre planeet

Dit klinkt als een eenvoudige stelling maar het ligt wel een beetje gecompliceerder. Toen Neptunus in 1846 werd ontdekt was het de verst verwijderde planeet in het zonnestelsel. Maar in 1930 werd Pluto ontdekt en werd Neptunus de op één na verste planeet. Nu is het zodat de baan van Pluto sterk elliptisch is dus er zijn periodes dan de baan van Pluto binnen de baan van Neptunus valt. De laatste keer was dit tussen 1979 en 1999. In die periode was Neptunus dus weer even de verste planeet.

Maar toen vond tussen 14 en 25 augustus 2006 in Praag de 26ste Algemene Vergadering van de Internationale Astronomische Unie plaats en een van de onderwerpen was de discussie over wat nu eigenlijk een planeet is. Dit had te maken met de ontdekking van verschillende objecten met de grootte van Pluto in de Kuipergordel. Denk hierbij aan Eris, Haumea, Sedna en Makemake en de voortdurende discussies over Ceres.

Het zou een controversiële beslissing worden maar de IAU nam een resolutie aan waarin een planeet gedefinieerd wordt als “een hemellichaam dat om een ster draait en dat genoeg massa heeft om als gevolg van zijn eigen zwaartekracht een ronde vorm aan te nemen en dat zijn baan heeft ontdaan van planetesimalen en dat ook geen satelliet is”.

Als gevolg van deze definitie werd Pluto zijn status van planeet afgenomen en kreeg Pluto de status van dwergplaneet. Op die manier werd Neptunus ook weer de meet verre planeet. Voorlopig dan …..

Neptunus is de kleinste gasreus

Met een straal van 27.764 kilometer is Neptunus kleiner dan de andere gasreuzen in ons zonnestelsel: Jupiter, Saturnus en Uranus. Grappig detail: Neptunus is wel ongeveer 18% zwaarder dan Uranus en dat heeft te maken met de grotere dichtheid van Neptunus. Met een dichtheid van 1,638 g/cm3 heeft Neptunus de grootste dichtheid van alle gasreuzen.

De buitenplaneten
De buitenplaneten: Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus

De zwaartekracht van Neptunus lijkt op die van de Aarde

Neptunus is een grote bol van gas en ijs met vermoedelijk een kern van gesteente. We kunnen niet op het oppervlak van Neptunus staan zonder er meteen in weg te zakken. Echter, zou je dat toch kunnen dan zou je wat vreemds ervaren. De aantrekkingskracht is bijna even groot als de aantrekkingskracht die je ervaart op de Aarde.

De zwaartekracht van Neptunus is slechts 17% sterker dan de zwaartekracht op Aarde. Neptunus heeft een massa van 17 * de massa van de Aarde naar is ook bijna 4 * groter dan de Aarde. Dit betekent dat een grotere massa verdeeld is in een groter volume en aan het oppervlak zou de aantrekkingskracht bijna even groot zijn. Dat is dan wel met uitzondering van het deel waar je niet zou stoppen met zinken.

De ontdekking van Neptunus is nog steeds controversieel

Vermoedelijk is Galileo de eerste geweest die Neptunus heeft gezien, hij markeerde de planeet als een ster op een van zijn tekeningen. Echter, hij herkende het niet als een planeet en dus staat de ontdekking niet op zijn naam. Het zijn de Franse wiskundige Urbain Le Verrier en de Engelse wiskundige John Couch Adams die beiden de positie van de nieuwe planeet correct hebben voorspeld.

Toen de astronoom Johann Gottfried Galle in 1846 de planeet vond claimden beide wiskundigen de eer van de ontdekking. Engelse en Franse astronomen buitelden over elkaar heen over wie nu als eerste de planeet had ontdekt. Tegenwoordig worden de beide wiskundigen als de ontdekkers beschouwd.

Neptunus kent de sterkste winden in het zonnestelsel

Als je op Aarde al bang bent voor een orkaan dan moet je wegblijven op Neptunus want daar komen orkanen voor met windsnelheden tot 2100 kilometer per uur. Astronomen vragen zich af hoe een koude planeet als Neptunus dergelijke sterke winden kan opwekken. Een van de ideeën is dat de lage temperaturen en de stroming van gassen in de atmosfeer van de planeet zorgen voor het verlagen van de wrijving waardoor winden hoge snelheden kunnen bereiken.

De nieuwe donkere vlek op Neptunusnus
Deze opname van de Hubble telescoop bevestigd het bestaan van de nieuwe donkere vlek. Links een opname in volledig zichtbaar licht en rechts een opname van alleen het blauwe licht. Credit: NASA/ESA

Neptunus is de koudste planeet in het zonnestelsel

Aan de toppen van de wolken kan de temperatuur zakken tot ongeveer -221 °Celsius. Dat is een factor drie lager dan de laagste temperatuur die ooit op Aarde is geregistreerd (-89,2 °C). Een mens zou er in een fractie van een seconde bevriezen. Pluto is met een temperatuur van -240 °C maar Pluto mogen we niet meer als een volwaardige planeet beschouwen.

Neptunus heeft ringen

Yep, naast Jupiter, Saturnus en Uranus heeft ook Neptunus ringen. In totaal zijn er vijf ringen gevonden bij de planeet en ze zijn vernoemd naar vijf astronomen die een belangrijke rol hebben gespeeld bij de ontdekkingen over Neptunus: Galle, Le Verrier, Lassell, Arago en Adams.

Deze ringen bestaan voor minstens 20% uit stof (sommigen zelfs voor 70%) met een deeltjes grootte op micrometerniveau. Ze zijn vergelijkbaar met de deeltjes waaruit de ringen van Jupiter bestaan. De rest van het materiaal van de ringen bestaat uit kleine rotsblokken. De ringen zijn gemaakt van donker materiaal en daarom erg lastig te zien. De donkere kleur wordt vermoedelijk veroorzaakt doordat er organische verbindingen aanwezig zijn die onder invloed van ultraviolette straling van de Zon zijn verkleurd. Dit is vergelijkbaar met de ringen van Uranus maar heel anders dan de ringen van Saturnus die voornamelijk uit ijsdeeltjes bestaan.

Men denkt dat de ringen van Neptunus relatief jong zijn, veel jonger dan het zonnestelsel zelf en ook veel jonger dan de ringen van Uranus. Men denkt dat de ringen het resultaat zijn van een botsing tussen enkele van de oorspronkelijke manen van Neptunus.

Triton - de grootste maan van Neptunus
Triton, de grootste maan van Neptunus, gefotografeerd door de Voyager-2 in 1989 (Credit: NASA/JPL/USGS)

Triton, de grootste maan van Neptunus is vermoedelijk ingevangen

Triton, de grootste maan van Neptunus, draait in een retrograde baan. Dat betekent dat de maan in tegengestelde richting om de planeet draait ten opzichte van de andere manen. Men neemt aan dat de maan niet bij Neptunus is ontstaan maar vermoedelijk is ingevangen. Triton draait in een gebonden rotatie met Neptunus en spiraliseert langzaam naar de planeet toe.

Over vele miljoenen jaren zal de maan te dicht bij Neptunus zijn gekomen en zal de maan door de aantrekkingskracht van de planeet uit elkaar worden getrokken. Daarbij zal een mooie ring rond de planeet ontstaan. Ook deze ring zal naar de planeet worden toegetrokken. Het beloofd een heel mooi schouwspel te worden dat wij helaas niet meer zullen meemaken.

Neptunus is maar eenmaal door een ruimtesonde bezocht

Op 25 augustus 1989 maakte de Voyager 2 van de NASA als eerste en tot nu toe enige ruimtesonde een scheervlucht langs de planeet en zijn manen. Voyager 2 passeerde de noordpool van de planeet op een afstand van ongeveer 3000 kilometer en dat was de dichtste nadering tot een object sinds de Voyager 2 vanaf de Aarde was vertrokken.

Tijdens de scheervlucht bestudeerde de Voyager 2 de atmosfeer, de ringen, de magnetosfeer van Neptunus en maakte de ruimtesonde een scheervlucht langs de maan Triton. Ook werd de Grote Donkere Vlek bestudeerd. Deze enorme draaiende storm is, volgens opnames van de Hubble Space Telescope, ondertussen verdwenen.

De ringbogen van Neptunus
Voyager 2 opname van de ringen van Neptunus (NASA/JPL)

Er liggen geen plannen om een nieuw bezoek aan Neptunus te brengen

Momenteel zijn er geen plannen om een ruimtemissie naar Neptunus uit te voeren, we zullen het dus nog wel even moeten doen met de foto’s die Voyager 2 maakte tijdens zijn bezoek.

Er zijn wel wat voorstellen gelanceerd, zoals een op de Cassini-Huygensmissie lijkende, Neptune Orbiter maar deze plannen zijn om budgettaire redenen allemaal geschrapt.

 

Eerste publicatie: 21 april 2019
Bron: UniverseToday

Meer over Neptunus