Buitenaards leven - exoplaneten

Is er microbiologisch leven mogelijk in de wolkentoppen van Venus?

 

Venus gefotografeerd oor de Akatsuki
Compositie opname van Venus gemaakt door de Japanse Akatsuki ruimtesonde. Omstandigheden in de bovenste lagen van de atmosfeer zouden geschikt kunnen zijn voor microbiologisch leven. Credit: JAXA.

In de zoektocht naar leven buiten de Aarde hebben wetenschappers enkele hele interessante mogelijkheden en aanwijzingen bedacht. Op Mars zijn er momenteel acht robotische missies functioneel die aan het oppervlak of vanuit een baan de mogelijkheden van vroeger microbiologisch leven onderzoeken. Er staan ook verschillende missie sop stapel om manen als Titan, Europa en Enceladus op tekenen van methanogeen of extreemleven te onderzoeken.

Maar hoe zit het met Venus, de meest nabije planeet? De omstandigheden aan het oppervlak zijn totaal niet geschikt voor leven zoals wij dat kennen maar er zijn wetenschappers die denken dat microbiologisch leven in de atmosfeer wel mogelijk is. In een onlangs verschenen studie beschrijft een internationaal team van wetenschappers de mogelijkheid da er microbiologisch leven gevonden kan worden in de wolkentoppen van Venus. Deze studie zou een mysterie over de atmosfeer kunnen oplossen en leiden tot nieuwe missies naar het “zusje van de Aarde”.

De studie, met als titel: “Venus Spectral Signatures and the Potential for Life in the Clouds” verscheen onlangs in het tijdschrift Astrobiology.

De onderzoekers bekeken de aanwezigheid van contrasten in het UV in de bovenste delen van de atmosfeer van Venus. Deze donkere vlekken zijn al sinds de planeet met telescopen vanaf de grond wordt bestudeerd een mysterie. Astronomen hebben ondertussen geleerd dat ze bestaan uit geconcentreerd zwavelzuur en andere onbekende licht-absorberende deeltjes waarvan het team denkt dat dit microbiologisch leven zou kunnen zijn.

Zoals de onderzoekers schrijven: “Venus vertoond periodieke donkere zwavelzuurrijke vlekken die in het ultraviolet 30-40 procent meer contrast vertonen en op langere golflengtes weer uitdoven. Deze vlekken zijn een aantal dagen zichtbaar en veranderen steeds van vorm en contrast.”

Om de mogelijkheid aan te tonen dat deze strepen het resultaat zijn van microbiologisch leven bekeken de onderzoekers de mogelijkheid of microbiologisch leven in de wolkentoppen van Venus zou kunnen overleven. In de lagere wolkenlagen bijvoorbeeld (47.5 tot 50.5 kilometer boven het oppervlak) heerst een gemiddelde temperatuur van ongeveer 60 °C en komt de druk overeen met de druk op Aarde op zeeniveau, ± 1 bar dus.

Dit zijn veel aangenamere omstandigheden dan aan het oppervlak waar de temperatuur kan stijgen tot 462 ° en de druk 92 * zo hoog is als op Aarde op zeeniveau. Op Aarde zijn er tot op ruim 40 kilometer hoogte ook bacteriën aangetroffen. Bovendien komen er op Aarde extreme bacteriën voor die in een sterk zuur milieu kunnen overleven.

Op Aarde leven bacteriën in een sterk zure omgeving. Deze bacteriën leven van CO2 en ze produceren zwavelzuur. Dit komt overeen met de aanwezigheid van de hele fijne aerosol van zwavelzuur in de bovenste lagen van de atmosfeer van Venus. Deze aerosol zou dan een metabolisch bijproduct van dit microbiologisch leven kunnen zijn.

Daarnaast wijzen de onderzoekers erop dat er verschillende modellen zijn die zeggen dat Venus na zijn ontstaan ongeveer 2 miljard jaar lang een bewoonbaar klimaat heeft gekend met water aan zijn oppervlak en dat is veel langer dan Mars. Ze denken dan ook dat er leven kan zijn ontstaan aan het oppervlak dat zich heeft verplaatst naar de atmosfeer waar het kon overleven in de periode dat het klimaat van Venus veranderde in een uit de hand gelopen broeikas.

Deze studie borduurt verder op een idee dat oorspronkelijk in 1967 door de astronomen Harold Horowitz en Carl Sagan werd geopperd en dat tussen 1962 en 1978 door een serie van ruimtesondes werd onderzocht. Deze missies toonden aan dat het oppervlak van de planeet in het geheel niet geschikt is voor leven maar dat de omstandigheden op een hoogte van 40-60 kilometer microbiologisch leven niet zouden uitsluiten.

Tot nu toe heeft geen enkele ruimtesonde onderscheidt kunnen maken tussen organische en anorganische deeltjes in de atmosfeer maar de deeltjes die voorkomen in de donkere vlekken vertonen wel overeenkomsten met sommige bacteriën op Aarde. Volgens de onderzoekers lijken ze op de bloeiende algen op Aarde en bestaan ze uit bacteriën die leven van de CO2 in de atmosfeer van Venus en daarmee een aerosol van zwavelzuur produceren.

Mogelijk wordt de atmosfeer de komende jaren met behulp van een soort van glider onderzocht op het voorkomen van microbiologisch leven. Een van de mogelijkheden is de Venus Aerial Mobil Platform (VAMP), dit is een conceptstudie dat door Northtop Grumman wordt onderzocht en dat ook op Titan ingezet zou kunnen worden. Deze glider zou door de atmosfeer van Venus kunnen vliegen en de wolkentoppen kunnen onderzoeken op tekenen van biologische activiteit.

Venus Atmospheric Maneuverable Platform
Artist impression van het Venus Atmospheric Maneuverable Platform (VAMP). Credit: Northrop Grumman.

Een andere mogelijkheid is dat de NASA deelneemt aan de Russische Venera-D missie die eind van de jaren ’20 Venus moet gaan verkennen. Deze missie zou uit een Russische orbiter en lander bestaan die de atmosfeer en het oppervlak van Venus bestuderen. De NASA zou dan zorgen voor een station aan het oppervlak en een beweegbaar platform in de lucht.

Een ander raadsel dat een dergelijke missie zou kunnen onderzoeken en die een direct verband heeft met of er leven voorkomt op de planeet is wanneer het water van Venus allemaal is verdampt. In de laatste miljarden jaren hebben grote lavastromen alle bewijs van de vroege geschiedenis van de planeet bedekt. Door monsters te nemen van de wolken van Venus hebben astronomen te ontdekken wanneer het vloeibare water is verdwenen en er een uit de hand gelopen broeikaseffect op gang kwam dat de planeet heeft veranderd in een hels landschap.

NASA bestudeert op dit moment ook nog andere concepten om de vijandige atmosfeer en het oppervlak van de planeet te bestuderen.

 

Eerste publicatie: 8 april 2018
Bron: universetoday & andere persberichten