Bemande ruimtevaart

Is maanstof schadelijk voor ons?

is maanstof schadelijk voor de mens?
De maanrovers deden het maanstof hoog opdwarrelen. Credit: NASA

Toen de Apollo-astronauten van de Maan terugkwamen zorgde het stof dat aan hun ruimtepakken kleefde voor een zere keel en tranende ogen. Maanstof bestaat uit gemene, scherpe en schurende deeltjes. Hoe gevaarlijk is dit voor mensen?

Tijdens de Apollo 17-missie beschreef astronaut Harrison Schmitt de symptomen waaraan alle 12 mensen die op de Maan waren geweest als “hooikoorts van de Maan”. De verschijnselen van niezen tot een verstopte neus duurden in enkele gevallen verschillende dagen voordat ze verdwenen. In de ruimtevaartuigen rook het maanstof naar verbrand kruit.

De Apollo-missies naar de Maan gaven geen antwoord op de vraag of het maanstof gevaarlijk is voor onze gezondheid. Een ambitieus onderzoeksprogramma van de ESA met experts van over de hele wereld gaat nu proberen deze vraag te beantwoorden.

Wetenschappers weten niet hoe gevaarlijk dit stof is. Men gaat proberen de risico’s die er aan kleven in kaart te brengen.

Gemeen stof

Maanstof bevat silicaten en dat is materiaal dat veel voorkomt op objecten in het zonnestelsel met vulkanische activiteit. Mijnwerkers op Aarde krijgen ontstoken en beschadigde longen door het inademen van silicaten. Op de Maan schuurt het stof zo sterk dat het de buitenste lagen van de schoenen van de ruimtepakken beschadigde en dat het de vacuümkleppen van de containers waarin de maanstenen werden verzameld, vernielde.

Het is heel fijn poeder dat scherp als glas is. De geringe zwaartekracht op de Maan, 1/6de van de zwaartekracht die we op Aarde hebben, zorgt ervoor dat deeltjes langer blijven zweven en verder in de longen kunnen doordringen. Deeltjes die 50 maal kleiner zijn dan een menselijk haar kunnen maandenlang in onze longen aanwezig blijven. De langer ze daar blijven hoe groter de kans op toxische effecten.

Het potentiële gevaar van het inhalen van dit stof is onbekend maar onderzoek toont aan dat nagemaakt maanzand op lange termijn schadelijk is voor longen en hersencellen.

Kijkende naar de deeltjes

Op Aarde worden fijne deeltjes als gevolg van erosie door wind en water door de jaren heen steeds gladder maar het maanstof is niet glad en rond maar scherp en stekelig. Daarnaast heeft de Maan geen atmosfeer en wordt het oppervlak constant door de straling van de Zon gebombardeerd waardoor de bodem elektrostatisch wordt geladen. Deze lading kan zo sterk zijn dat deeltjes boven het oppervlak gaan zweven waardoor de kans nog groter wordt dat ze in apparatuur en de longen van mensen terecht komen.

Een stoffige werkplek

Om apparatuur te testen en het gedrag van maanstof te bestuderen zal de ESA gebruik maken van nagemaakt maanstof dat afkomstig is uit een vulkanisch gebied in Duitsland. Werken met deze simulant is lastig. Het materiaal van de maan is glasachtig waardoor het een speciaal soort stof is. Het bronmateriaal moet op een speciale manier worden gemalen maar dat zorgt er wel voor dat de scherpe kantjes ervan af gaan.

Het stof van de Maan heeft ook zijn positieve kanten. Je kan het verhitten om er stenen van te maken die onderdak kunnen bieden aan astronauten. Ook kan er zuurstof worden gewonnen uit het gesteente zodat menselijke missies naar de maan mogelijk worden.

 

Eerste publicatie: 10 juli 2018
Bron: ESA & andere persberichten