kalendersSpecials

ISO 8601 – Weergave van datums en tijden

ISO 8601
ISO 8601 – notatie van datums en tijden

De International Organization for Standardization – ISO – heeft een standaard gepubliceerd over de notatie van datums, tijden en tijdsintervallen. Deze standaard is bekend als ISO 8601. Dit artikel berust op de versie van 1 december 2004. Dit artikel geeft geen uitgebreide beschrijving van alles wat in de ISO 8601 staat maar probeert de belangrijkste items te belichten.

Welk datum formaat schrijft de standaard voor?

Er zijn drie standaard formaten: kalenderdatums, opeenvolgende datums, weekdatums.

Een kalenderdatum moet geschreven worden als een vier-cijferig getal voor het jaar, gevolgd door een twee-cijferig nummer voor de maand, gevolgd door een twee-cijferig nummer voor de dag. Bijvoorbeeld: 4 oktober 2016 moet dan geschreven worden als:

20161004 of 2016-10-04

Een opeenvolgende datum moet geschreven worden als een vier-cijferig getal voor het jaar, gevolgd door een drie-cijferig nummer dat het nummer van de dag in het jaar weergeeft. Bijvoorbeeld: 2 augustus 1953 moet dan geschreven worden als:

1953214 0f 1953-214

2 augustus was de 214-de dag in 1953.

Een weekdatum moet geschreven worden als een vier-cijferig getal voor het jaar, gevolgd door een W, gevolgd door een 2 cijferig getal voor het nummer van de week, gevolgd door een één-cijferig getal voor het nummer van de dag in de week (1=maandag, 2 = dinsdag, …, 7=zondag). Bijvoorbeeld: 2 augustus 1953 moet dan geschreven worden als:

1953W317 of 1953-W31-7

2 augustus was de zondag van week 31 in 1953.

In alle bovenstaande voorbeelden zij de streepjes optioneel.

Alle getallen moeten volledig worden geschreven. Bijvoorbeeld het jaar 48 moet geschreven worden als 0048.

Welk tijd formaat schrijft de standaard voor?

Er moet een 24-uurs klok gebruikt worden. Een tijd wordt geschreven als een twee-cijferig uur, gevolgd door een twee-cijferige minuut, gevolgd door een twee-cijferige seconde, gevolgd door een komma, gevolgd door een nummer van decimalen die een fractie van een seconde weergeven. Bijvoorbeeld:

140812,35 of 14:08:12,35

Als het niet nodig is vanwege de nauwkeurigheid kunnen de seconde-fractie, de seconde en de minuten vervallen:

140812 of 14:08:12

1408 of 14:08:12

14

In alle bovenstaande notaties is de dubbele punt (:) optioneel. De komma mag worden vervangen door een punt (.) maar dit wordt niet aanbevolen.

De tijd mag eventueel gevolgd worden door een indicatie voor de tijdszone. Voor UTC wordt de tijdszone aangeduid met de letter Z. Voor andere tijdszones wordt een plus of een min gebruikt gevolgd door het tijdsverschil met UTC (plus voor tijden ten oosten van Greenwich en een min voor tijden ten westen van Greenwich.) Bijvoorbeeld:

1130Z = 11:30 UTC

1130+0430 = 11:30, op een locatie 4,5 uur voor UTC

1130-5 = 11:30, op een locatie 5 uur na UTC

En wat als je zowel datum als tijd wil gebruiken?

Datum en tijd kunnen worden samengevoegd door er de letter T tussen te zetten. Bijvoorbeeld: 10 voor 7 na middag op 2 augustus 1953 kan geschreven worden als:

19530802T185000 of 1953-08-02T18:50:00

Welk formaat voor een tijdsinterval schrijft de standaard voor?

Er kan uit een aantal formaten worden gekozen. Een tijdsinterval kan gespecificeerd worden als een starttijd en een eindtijd of als een tijdsperiode met zowel een starttijd als een eindtijd.

Enkele voorbeelden:

starttijd en eindtijd:

1998-12-01T12:03/2004-04-02T14:12

starttijd en tijdsduur:

1927-03-12T08:04/P1Y4M12DT6H30M9S

Dit laatste voorbeeld moet gelezen worden als een tijdsinterval dat startte op 12 maart 1927 om 08:04 en 1 jaar, 4 maanden, 12 dagen, 6 uur, 30 minuten en 9 seconden duurde. De letter P geeft aan dat er een tijdsduur volgt.

Kunnen er datums voor Christus en na 9999 gebruikt worden volgens ISO 8601?

Ja, geen probleem.

Het jaar 1 v. Christus moet geschreven worden als 0000. Het jaar 2 v. Christus moet geschreven worden als -001, het jaar 3 v. Christus moet geschreven orden als -0002, etc.

Jaren met meer dan 4 cijfers moeten geschreven worden met een + (plus) er voor. Het jaar 10.000 na Christus moet dus geschreven worden als +10000.

Kunnen er datums volgens de Juliaanse kalender geschreven worden conform de ISO 8601?

Nee, dat kan niet. De norm vereist het gebruik van de Gregoriaanse kalander voor alle datums. Datums voor de introductie van de Gregoriaanse kalander worden geschreven volgens de proleptische Gregoriaanse kalender. Dit is één van de weinige gelegenheden waarbij gebruik wordt gemaakt van de proleptische kalender.

De Juliaanse datum 12 maart 826 moet geschreven worden als 0826-03-16 omdat de equivalente Gregoriaanse datum 16 maart 826 is.

Definieert de norm de Gregoriaanse kalender?

Ja, ISO 8601 legt uit hoe de Gregoriaanse kalender werkt. De specificatie van de kalander volgens ISO 8601 is volledig in overeenstemming met de kalender zoals die door Paus Gregorius XIII in 1582 werd opgesteld met uitzondering van het feit dat de ISO 8601 zich niet bekommerd om de berekening van de Pasen.

Het referentiepunt dat de kalender gebruikt is niet de geboorte van Christus maar de dag waarop de metrische conventie (Convention du Mètre) werd getekend in Parijs. Dat was op 20 mei 1875.

Het referentiepunt voor de week cycli is 1 januari 2000. Dat was op een zaterdag.

Wat zegt ISO 8601 over de week?

ISO 8601 zegt dat de week op maandag begint.

Iedere week heeft een nummer. Een week die gedeeltelijk in het ene jaar en gedeeltelijk in het andere jaar ligt krijgt het weeknummer uit het jaar waarin de meeste dagen liggen. De norm zegt dat week 1 van enig jaar de week is waarin ook de eerste donderdag van het jaar ligt.

Waarom worden ISO 8601 datums niet gebruikt op deze website?

ISO 8601 specificeert hoe datums geschreven moeten worden met alleen nummers. De norm beschrijft uitdrukkelijk niet hoe datums in woorden geschreven moeten worden. De norm maakt zelf gebruik van datums als 20 mei 1875 en 15 oktober 1582.

Met andere woorden, ISO 8601 biedt hulp bij datacommunicatie waar het gebruikelijk is om alleen cijfers te gebruiken. In het dagelijkse taalgebruik zijn we vrij om te gebruiken wat we het beste vinden.

Meer weten over ISO 8601?

ISO 8601 is verkrijgbaar via www.iso.org (http://www.iso.org/iso/home/standards/iso8601.htm) of www.nen.nl (https://www.nen.nl/NEN-Shop/Norm/NENISO-86012005-en.htm). De norm telt 33 pagina’s en kost ongeveer € 115.

Eerste publicatie:

© 2016, Claus Tøndering. Dit artikel is vertaald en gepubliceerd volgens de richtlijnen van de copyright houder.