James Webb Space Telescope ziet de ringen rond Uranus
De James Webb Space Telescope heeft een verbazingwekkende foto van Uranus gemaakt, waarop het ringenstelsel van de ijsreus, zijn helderste manen en zijn dynamische atmosfeer gedetailleerd zijn te zien.
De nieuwe waarneming, gemaakt op 6 februari 2023, volgt op een soortgelijke opname die de JWST onlangs maakte van Neptunus, een andere ijsreus in ons zonnestelsel.
Het nieuwe beeld van Uranus toont 11 van de 13 bekende ringen van de planeet, waarvan sommige zo helder zijn dan ze enigszins in elkaar overlopen. Maar wat sterrenkundigen echt verbaasde is het feit dat de Near Infrared Camera (NIRCam) van de JWST gevoelig genoeg is om de binnenste twee van de stoffige ringen van Neptunus vast te leggen.
Deze zwakke ringen zijn slechts door twee andere astronomische ogen waargenomen – die van de Voyager 2-ruimtesonde, die in 1986 langs Uranus vloog, en meer recentelijk voor de geavanceerde adaptieve optiek van de Keck sterrenwacht op Hawaï.
Toen de Voyager 2 in 1986 Uranus in beeld bracht zag hij de planeet als weinig meer dan een inerte blauwe knikker zonder duidelijke kenmerken. Deze nieuwe JWST-opname vormt een schril contrast en geeft een beeld van een dynamische en veranderende wereld.
Het JWST-beeld is gemaakt door gegevens van twee filters te combineren, wat te zien is als respectievelijk de blauwe kleur en de oranje tinten. Het representatieve kleurenbeeld toont de dichte ijzige vloeistof van water, methaan en ammoniak boven een kleine rotskern die Uranus waaruit Uranus bestaat en die de planeet eruit laat zien als een lichtblauwe sneeuwbal.
Uranus heeft een unieke baan in ons zonnestelsel: de ijsreus draait op zijn kant, onder een hoek van ongeveer 90° ten opzichte van zijn baan om de Zon. Deze hoek zorgt ervoor dat Uranus extreme seizoenen kent, waarbij elke pool vele jaren aan constant zonlicht wordt blootgesteld voordat hij voor een even lange tijd in duisternis wordt gedompeld.
Momenteel is het lente op de noordelijke pool van Uranus. Dit is te zien op het beeld, waarbij de rechterkant van de ijsreus oplicht bij zijn noordelijke poolkap, die naar de Zon is gericht. Dit is de eerste keer dat wetenschappers dit aspect van de poolkap zien; het ontbreekt zelfs op de geavanceerde beelden van Keck.
Aan de rand van de ijskap ligt een heldere wolk met enkele zwakkere uitsteeksels die nog net zichtbaar zijn. Dit omvat een tweede zeer heldere wolk aan de linkerrand van Uranus. Dergelijke wolken zijn typisch voor Uranus en zijn te zien op infrarode golflengten; men vermoedt dat ze verband houden me stormactiviteit op de ijsreus, aldus de leden van het JWST-team. De noordpool van Uranus beleef vanaf 2028 zijn zomerseizoen.
De zuidpool van Uranus bevindt zich momenteel aan de donkere zijde van de planeet en is op de foto niet te zien, omdat hij van de Zon af is gericht richting de inktzwarte ruimte.
De JWST heeft 6 van de 27 bekende manen van Uranus in beeld gebracht. Dit zijn de helderste manen; de andere zijn te zwak om in een relatief kort belichte opname van 12 minuten te worden gezien.
De krachtige ruimtetelescoop zal de ijsreus blijven waarnemen. Het uitgebreide onderzoek zal naar verwachting een glimp opvangen van twee nog zwakkere buitenste stofringen, die in 2007 door de Hubble Space Telescope werden gevonden.
Eerste publicatie: 8 april 2023
Bron: NASA/ESA
