James Webb Telescope ziet voorloper van een supernova
De ster WR 124 heeft een massa van 30 zonsmassa en heeft al ongeveer voor 10 zonsmassa aan gas en stof uitgestoten. De James Webb Space Telescope heeft schitterende beelden gemaakt van de laatste dagen van de ster.
Op 14 maart 2023 gaven NASA en ESA beelden vrij van de ster WR 124. Dit is een zeldzame Wolf-Rayet ster die ongeveer 15.000 lichtjaar van de Aarde is verwijderd in de richting van het sterrenbeeld Sagittarius – Boogschutter.
Zware sterren verouderen heel snel en enkele van hen gaan door een korte Wolf-Rayet fase heen alvorens ze als een supernova exploderen. Dergelijke sterren zijn, vanwege hun korte duur, zeldzaam dus het is wel bijzonder dat de Webb Telescope deze zeldzame fase heeft weten vast te leggen. De afbeelding werd al in juni 2022 gemaakt, net nadat de Webb volledig operationeel werd verklaard.
Wolf-Rayet sterren bevinden zich in het proces waarbij ze hun buitenste lagen wegblazen en dat leidt tot karakteristieke halo’s van gas en stof.
WR 124 heeft een massa van ongeveer 30 zonsmassa en heeft al meer dan 10 zonsmassa aan gas en stof de ruimte in geslingerd. Al dat stof, hoe banaal klinkend ook, is voor astronomen extreem interessant.
Stof is een integraal onderdeel van de werking van het heelal: het biedt bescherming aan sterren die ontstaan, verzamelt zich om planeten te helpen vormen en dient als een platform voor moleculen van het leven op Aarde. Ondanks de vele essentiële rollen die stof speelt, is er nog steeds meer stof in het heelal dan de huidige stofvormingstheorieën van astronomen kunnen verklaren.
De waarnemingen van de JWST zouden licht kunnen werpen op dit mysterieuze “stofbudgetoverschot”. Dat komt omdat kosmisch stof het beste kan worden bestudeerd in infrarode golflengtes, het type licht waarvoor de JWST is geoptimaliseerd om waar te nemen.
Vóór Webb hadden stofminnende astronomen eenvoudigweg niet genoeg gedetailleerde informatie om vragen over stofproductie in omgevingen zoals WR 124 te onderzoeken, en of stofdeeltjes groot en overvloedig genoeg waren om de supernova te overleven en een belangrijke bijdrage te leveren aan de algehele stofontwikkeling. Nu kunnen die vragen worden onderzocht met echte gegevens.
De JWST werd op 25 december 2021 gelanceerd met een Europese Ariane 5 raket vanaf de lanceerbasis in Kourou in Frans Guyana. De 10 miljard dollar kostende telescoop reisde naar het Aarde-Zon Lagrangepunt L2. Dit is een zwaartekrachtstabiele plek in de ruimte op ongeveer 1,5 miljoen kilometer van onze planeet.
Op weg naar L2, dat eind januari 2022 werd bereikt, ontvouwde de JWST zijn enorme zonnescherm en hoofdspiegel bestaande uit meerdere segmenten.
Na een lange reeks controles begon in juni 2022 de wetenschappelijke campagne van de missie en werden een maand later de eerste beelden vrijgegeven aan het publiek. De telescoop voert nu een breed scala aan potentieel transformerende waarnemingen uit, van het turen naar enkele van de eerste sterren en sterrenstelsels in het heelal tot het onderzoeken van de samenstelling van atmosferen van nabije exoplaneten. Eerste publicatie: 15 maart 2023
Bron: NASA/ESA
