Wie was Johann Heinrich von Mädler?
29 mei 1794 is de geboortedag van de Duitse astronoom Johann Heinrich von Mädler. Von Mädler werd in Berlijn geboren. Hij is het bekendst geworden vanwege de eerste nauwkeurige kaart van de Maan, de Mappa Selenographica.
Mädlers talenten werden al vroeg in zijn leven erkend. Helaas stierven zijn beide ouders vroeg en moest hij zorgen voor zijn jongere broers en zussen. Eigenlijk had Mädler wiskunde en astronomie willen studeren. Hij financierde zijn familie door het geven van privé lessen en uiteindelijk slaagde hij er in om een officieel erkend docentencertificaat te behalen. Vanaf 1818 studeerde Mädler eindelijk wiskunde aan de universiteit van Berlijn. Hij volgde college van de wiskundige Martin Ohm. Ook volgde hij in die periode veel colleges astronomie. Zijn eerste gepubliceerde waarnemingen stammen uit 1822.
In deze periode leerde Mädler ook de steenrijke amateurastronoom Wilhelm Beer kennen. Mädler leerde hem wiskunde en astronomie en in ruil daarvoor mocht hij de privé sterrenwacht van Beer gebruiken. Hij observeerde voornamelijk de Maan en later de planeet Mars. Tussen 1830 en 1836 maakte Mädler gedurende 600 nachten gedetailleerde tekeningen van de Maan. Dit resulteerde in een grote kaart van de Maan. Het eerste vel van deze kaart verscheen in 1834. De kaarten werden in 1837 in twee delen gepubliceerd, samen met een begeleidend boek “General Selenopgraphy”. De kosten van dit boek werden door Beer gedragen. In 1838 verscheen een kleinere kaart van de Maan met een diameter van 33 centimeter. In de daaropvolgende jaren werden de kaarten van Mädler een standaardwerk. Hij werd wereldberoemd en kreeg verschillende onderscheidingen. Ook kreeg hij een doctoraat en werd hij door Friedrich Wilhelm III in december 1837 tot professor in de astronomie benoemd.
Von Mädler verbleef ook enige tijd in Estland om een no grotere maankaart te maken. Helaas werkte het weer tegen en kon hij slechts enkele gedetailleerde schetsen maken. Von Mädler deed er wel waarnemingen aan dubbelsterren en andere sterren. Tijdens zijn leven als wetenschapper was Mädler ook wetenschapsjournalist en schreef hij o.a. over de jonge pionierende fotograaf Henry Talbot. Men neemt aan dat von Mädler in 1839 de term “fotografie” als eerste heeft gebruikt.
In 1864 stelde hij een kalenderhervorming voor Rusland voor: na het laten vallen van 12 dagen om zo in de pas te gaan lopen met de Gregoriaanse kalender. Om dit voor 1900 te bereiken zou het schrikkeljaar 1900 samen met ieder 128ste jaar ( 2028, 2156, etc.) erna onder de Juliaanse kalender gaan vervallen. Dit zou een gemiddeld tropisch jaar opleveren van 365 dagen, 5 uur, 48 minuten en 45 seconden en dat is heel erg dicht bij het gemiddelde tropische jaar. Zowel de tsaar als de Orthodoxe kerk hadden geen zin in dit ongevraagd advies en verwezen het voorstel naar de prullenbak. Echter in 1900 werd een door Sergei Glazenap aangepaste versie wel overgenomen en uiteindelijk accepteerde Rusland in 1918 de Gregoriaanse kalender.
Los van verschillende wetenschappelijk fouten was von Mädler ongetwijfeld een van de grootste astronomen van de negentiende eeuw. Hij stierf op 18 maart 1874 in de buurt van Hannover. Een krater op de Maan en een krater op Mars zij naar hem vernoemd.
Eerste publicatie: 29 mei 2020