Juno maakt verbluffende beelden van Jupiters maan Io
Op 3 februari 2024 maakte de Juno ruimtesonde van de NASA een tweede scheervlucht langs Io, de op twee na grootste maan van Jupiter. Net zoals de scheervlucht op 30 december 2023 vond deze scheervlucht plaats op een hoogte van ongeveer 1500 kilometer. Tijdens deze twee scheervluchten maakte de JunoCam van de ruimtesonde spectaculaire opnames en verzamelden de instrumenten veel wetenschappelijke gegevens. De scheervluchten waren opgezet om meer inzichten te krijgen over hoe het vulkanisme op Io tot stand komt en of er zich onder het rotsachtige oppervlak van de vulkanische maan een ondergrondse oceaan van magma bevindt.
Io is de binnenste van de vier Galileïsche manen van Jupiter en de vierde grootste maan in het zonnestelsel. Io heeft een doorsnede van ongeveer 3630 kilometer en is een beetje groter dan onze eigen Maan.
Naast de Aarde is het de enige plek in ons zonnestelsel waar actief vulkanisme voorkomt.
Op Io zijn meer dan 400 actieve vulkanen gevonden. Die vulkanen worden veroorzaakt door getijdenwerkingen, het resultaat van de aantrekkingskracht van Jupiter en de kleinere maar merkbare aantrekkingskracht van de manen Europa en Ganymedes waardoor Io als het ware wordt gekneed.
De geel-wit-oranje-rode kleur van de maan wordt veroorzaakt door zwaveldioxide-ijs op het oppervlak elementaire zwavel en een verscheidenheid aan zwavelallotropen.
In 1979 werden deze vulkanen voor het eerst gezien op Io en daarop volgende studies door de Galileo ruimtesonde van de NASA en telescopen op de grond tonen aan dat er voortdurend uitbarstingen en lavafonteinen plaatsvinden, waardoor er rivieren en meren van lava ontstaan.
Tussen 1979 en 2006 werden slechts 13 gigantische uitbarstingen waargenomen, deels omdat een handvol astronomen regelmatig de maan afspeurde.
De Juno ruimtesonde heeft de vulkanische activiteit van Io gevolgd vanaf afstanden variërend van ongeveer 11.000 tot meer dan 100.000 kilometer en dat heeft ook de eerste beelden opgeleverd van de noord- en zuidpool van de maan.
Op 30 december 2023 kwam Juno binnen ongeveer 1500 kilometer van het oppervlak van Io; de orbiter maakte op 3 februari 2024 een tweede ultradichte scheervlucht langs de maan.
De tweede passage ging voornamelijk over het zuidelijk halfrond van Io terwijl eerdere scheervluchten over het noorden gingen.
Door de gegevens van deze nabije scheervluchten te combineren met eerdere waarnemingen bestudeert het Juno-team hoe de vulkanen van Io variëren.
Ze zoeken naar hoe vaak ze uitbarsten, hoe helder en hoe heet ze zijn, hoe de vorm van de lavastroom verandert en oe de activiteit van Io verbonden is met de stroom geladen deeltjes in de magnetosfeer van Jupiter.
Astronomen zoeken ook naar de bron van de enorme vulkanische activiteit van Io, of er onder de korst een magma-oceaan bestaat, en het belang van de getijdenkrachten van Jupiter, die deze gemartelde maan meedogenloos uitknijpen.
Er zijn aanwijzingen voor een actieve pluim, hoge bergtoppen met goed gedefinieerde schaduwen en lavameren waarvan sommige vermoedelijk eilanden hebben.
Vanaf april 024 zal Juno een reeks bedekkingsexperimenten uitvoeren waarbij het Gravity Science-experiment van Juno gebruikt wordt om de bovenste atmosferische samenstelling van Jupiter te onderzoeken. Deze kan belangrijke informatie opleveren over de vorm en de interne structuur van de planeet.
Eerste publicatie: 10 februari 2024
Bron: NASA/sci-news
