donderdag, februari 13, 2025
Zonnestelsel Nieuws

Juno ontdekt enorme vulkanische hotspot nabij de zuidpool van Io

De onlangs ontdekte vulkanische hotspot heeft een oppervlakte van ongeveer 100.000 km2 en genereert uitbarstingen met een totale energie die zes keer zo groot is als die van alle elektriciteitscentrales ter wereld.

Een enorme hotspot is te zien net rechts van de zuidpool van Io
Een enorme hotspot is te zien net rechts van de zuidpool van Io op deze afbeelding, gemaakt door de JIRAM-infraroodcamera aan boord van NASA’s Juno op 27 december 2024, tijdens de flyby van het ruimtevaartuig langs de Jupitermaan. Afbeelding: NASA / JPL-Caltech / SwRI / ASI / INAF / JIRAM.

De JUNO-ruimtesonde van de NASA vloog tijdens zijn verlengde missie twee keer heel dichtbij langs Io. En hoewel elke scheervlucht gegevens over de maan opleverde die alle verwachtingen overtroffen waren de gegevens van de laatste – en verder weg gelegen – scheervlucht echt overweldigend.

Juno heeft de krachtigste vulkanische gebeurtenis die ooit op de meest vulkanische wereld in ons zonnestelsel geregistreerd en dat zegt dus wel wat.

Io is iets groter dan de Maan van de Aarde en het is het meest vulkanische actieve lichaam in het zonnestelsel.

Het is de binnenste van de galileïsche manen van Jupiter, waartoe naast Io ook Europa, Ganymedes en Callisto behoren.

Io heeft meer dan 400 actieve vulkanen, die worden veroorzaakt door getijdenverwarming, het resultaat van de zwaartekracht van Jupiter en de andere Jupitermanen,

Tijdens zijn verlengde missie passeert Juno om de andere baan om Jupiter, de baan van Io waarbij telkens over hetzelfde deel van de maan wordt gevlogen.

Eerder maakte de ruimtesonde in december 2023 en februari 2024 korte scheervluchten langs Io, waarbij de maan tot op ongeveer 1500 kilometer werd genaderd.

De laatste scheervlucht vond plaats op 27 december 2024 waarbij Juno de maan op ongeveer 74.400 kilometer passeerde en waarbij de Jovian Infrared Auroral mapper (JIRAM) van de sonde op het zuidelijk halfrond van Io was gericht.

JIRAM detecteerde een gebeurtenis met extreme infrarode straling – een enorme hotspot – op het zuidelijk halfrond van Io. De onderzoekers hebben echter bewijs dat wat ze hebben gedetecteerd eigenlijk een paar dicht bij elkaar gelegen hotspots zijn die tegelijkertijd werden uitgezonden, wat wijst op een enorm ondergronds magmakamersysteem.

De gegevens ondersteunen dat dit de meest intense vulkaanuitbarsting is die ooit op Io is geregistreerd. Het team schat dat de nog naamloze structuur ongeveer 100.000 vierkante kilometer beslaat.

De vorige recordhouder was Loki Patera, een lavameer op Io van ongeveer 20.000 vierkante kilometer groot.

De totale vermogenswaarde van de straling van de nieuwe hotspot bedroeg ruim 80 biljoen watt. Het kenmerk werd ook vastgelegd door de JunoCam-camera van de sonde die opnames maakt in zichtbaar licht.

De onderzoekers vergeleken JunoCam-beelden van de twee eerdere scheervluchten langs Io met die welke het instrument op 27 december had verzameld. En hoewel deze meest recente beelden een lager eresolutie hebben omdat Juno verder weg was, waren de relatieve veranderingen in de oppervlaktekleuring rond de nieuw ontdekte hotspot duidelijk.

Dergelijke veranderingen in het oppervlak van Io staan in de planetaire wetenschappelijke gemeenschap bekend als geassocieerd met hotspots en vulkanische activiteit.

Een uitbarsting van deze omvang zal waarschijnlijk langdurige sporen achterlaten.

Andere grote uitbarstingen op Io hebben verschillende kenmerken gecreëerd, zoals pyroclastische afzettingen (samengestelde rotsfragmenten die door een vulkaan worden uitgespuwd), kleine lavastromen die mogelijk worden gevoed door scheuren en vulkanische pluimafzettingen die rijk zijn aan zwavel en zwaveldioxide.

Juno zal een aanstaande, meer afgelegen scheervlucht op 3 maart gebruiken om de hotspot opnieuw te bekijken en te zoeken naar veranderingen in het landschap. Waarnemingen vanaf de Aarde van dit gebied op de maan zijn misschien ook mogelijk.

Eerste publicatie: 1 februari 2025
Bron: sci-news