Astronomisch Nieuws

Juno ziet vulkanische pluim opstijgen van Io

Junocam ziet actief vulkanisme op Io
De JunoCam heeft een opname gemaakt van de maan Io bij Jupiter en er een vulkanische pluim gezien op de grens van dag en nacht. Credit: NASA/SwRI/MSSS

Tijdens de 17de scheervlucht langs Jupiter heeft de ruimtesonde Jun van de NASA een vulkanische pluim waargenomen op het oppervlak van de maan Io. Dit is de meest geologisch actieve maan van de 79 manen die we bij de planeet kennen.

Het Southwest Research Institute geeft in een persbericht aan dat de scheervlucht plaatsvond op 21 december 2018. De vluchtleiding wilde het oppervlak van de Maan bestuderen en dan in het bijzonder de gebieden rond de polen. Hiervoor werden er vier instrumenten op Io gericht. Onder deze instrumenten bevond zich de JunoCam, de Stellar Reference Unit (SRU), de Jovian infrared Auroral Mapper (JIRAM) en de Ultraviolet Imaging Spectrograph (UVS). Er was een uur waarneemtijd beschikbaar en men had geluk dat er net in dit uur een vulkanische uitbarsting op Io plaatsvond.

Ruimtesonde Galileo fotografeert actieve vulkanen op Io
De Galileo ruimtesonde van de NASA fotografeerde aan het eind van de jaren ’90 deze vulkanische uitbarsting op Io. Credit: NASA/JPL/Universiteit van Arizona.

Meer dan 20 jaar geleden leverde de ruimtesonde Galileo van de NASA ook al bewijs voor vulkanische activiteit op Io maar voor de Juno was het de eerste keer. Het was een geluksmomentje dat wel maar van de andere kant ook niet geheel onverwachts. Io is namelijk het meest geologisch actieve object in ons zonnestelsel. Het oppervlak en het binnenste van de maan worden blootgesteld aan de intense zwaartekracht van Jupiter. Io kent meer dan 400 actieve vulkanen en een groot deel van het oppervlak is bedekt met lava.

De opname in zichtbaar licht (boven) werd gemaakt met de JunoCam net toen Io in de schaduw van Jupiter begon te verdwijnen. De heldere pluim is zichtbaar op de grens van dag en nacht. Juno was op dat moment ongeveer 300.000 kilometer verwijderd van Io.

De bodem van de maan is al in duisternis gehuld maar door de grote hoogte van de pluim reflecteert deze nog zonlicht, net zoals de bergtoppen of wolken op Aarde nog verlicht worden als de Zon al onder de horizon is verdwenen.

io bedekt door Jupiter met actief vulkanisme zichtbaar
Deze afbeelding toont Io nadat de maan was bedekt door Jupiter. De helderste vlek is vermoedelijk een stralingsbron, de andere gloeiende gebieden vertonen de activiteit van de verschillende vulkanen op Io. De kleinere omcirkelde opname is de vulkanische pluim. Credit: NASA/JPL-Caltech/SwRI

Ongeveer 40 minuten later was Io volledig verdwenen in de schaduw van Jupiter. Reflecterend zonlicht van de nabije maan Europa maakten het mogelijk om nog opnames te maken met de SRU-camera van Juno (zie boven), deze camera werkt vooral goed als er minder licht beschikbaar is.  Naast de sterke stralingsbron leverde de SRU-camera ook bewijs dat er verschillende andere vulkanen actief zijn op Io.

Infrarood oname van Io toont actieve vulkanen
Een derde opname die is gemaakt door de JIRAM toont de hete gebieden op Io. Credit: NASA/JPL-Caltech/SwRI/INAF

Ofschoon de JIRAM niet speciaal de manen van Jupiter bestudeert komt de Juno wel af en toe dicht genoeg bij om ze te bestuderen. JIRAM is gevoelig op infrarode golflengtes en die zijn ideaal om het vulkanisme op Io te bestuderen. De opname is een van de beste die JIRAM tot nu toe van Io heeft kunnen maken.

Met de nu verzamelde gegevens hopen astronomen nu veel beter te kunnen bestuderen op welke manier de andere grote manen van Jupiter de activiteit op Io beïnvloeden en hoe Jupiter tijdens een bedekking de vulkanische activiteit van Io beïnvloedt.

Juno is nu ongeveer halverwege zijn oorspronkelijke missie. De ruimtesonde draait met een periode van 53 dagen om Jupiter heen en zal dat nog de komende drie jaar blijven doen. Tot u toe heeft iedere omwenteling nieuwe interessante gegevens opgeleverd.

 

Eerste publicatie: 4 januari 2019
Bron: Gizmodo

 

 

 

Eerste publicatie: 4 januari 2019