Kandidaat Planeet 9 gevonden – maar wel op de verkeerde plaats
Met behulp van twee infraroodruimtetelescopen en een tijdsinterval van 23 jaar hebben wetenschappers mogelijk een mysterieus, langzaam bewegend object voorbij Neptunus gevonden.
Een team van astronomen zegt één enkel, langzaam bewegend infrarood object te hebben geïdentificeerd dat aan alle eisen voldoet voor de al lang veronderstelde negende planeet die zich voorbij Neptunus verschuilt.
De jacht op planeet Negen – de spookachtige zwaartekrachttrol van het zonnestelsel – is al lang gaande en is gebaseerd op de merkwaardige clustering van rotsachtige lichamen in de Kuipergordel voorbij de baan van Neptunus. Deze clustering suggereert de aanwezigheid van een zwak, massief object. Maar het team achter de nieuwe studie koos een nieuwe benadering voor de zoektocht: het bestuderen van infraroodgegevens die al tientallen jaren stof verzamelen.
Het onderzoek, deze maand gepubliceerd op de preprintserver arXiv en binnenkort ook in de Proceedings of the Astronomical Society of Australia, is afkomstig van een groep wetenschappers uit Taiwan, Japan en Australië. De groep bestudeerde archiefgegevens van twee infraroodtelescopen: de Nederlands-Amerikaanse IRAS-missie uit 1983 en de Japanse AKARI-missie uit 2006 en 2007. Hun doel: elk object vinden dat oud, zwak en traag genoeg is om planeet Negen te zijn.
De zoektocht bouwt voort op een theorie die in 2016 de krantenkoppen haalde, toen Caltech-astronomen Mike Brown en Konstantin Batygin een enorme, verborgen planeet voorstelden op basis van de clusterpatronen van objecten in de Kuipergordel. In een update uit 2021 verfijnde het duo de theorie en schatte Planeet Negen op iets meer dan zes keer de massa van de Aarde, met een baan van 7400 jaar – dichtbij genoeg om mogelijk te worden gedetecteerd met de toekomstige Vera Rubin Observatory.
Het begin van de infraroodzoektocht. Astronoom Terry Long Phan van de National Tsing Hua universiteit in Taiwan en zijn collega’s gebruikten de 23 jaar tussen IRAS en AKARI om te zoeken naar extreem verre objecten die zich slechts een klein beetje bewogen tussen momentopnamen. Na het toepassen van filters voor sterren, sterrenstelsels en andere ruis, hielden ze één kandidaat over. Deze komt niet overeen met een bekend object en lijkt net genoeg te zijn verplaatst om aannemelijk een ontbrekende planeet te zijn.
Als deze kandidaat echt is zal het veranderen wat we al weten over ons eigen thuis, het zonnestelsel. Een van de ontbrekende stukjes van het zonnestelsel zal worden onthuld en de geschiedenis zal moeten worden herschreven, aldus Pahn.
Het artikel is een mooi uitgevoerde analyse, maar er ontbreekt één ding dat men gehoopt had te zien: een bespreking van de waarschijnlijkheid dat de detecties simpelweg ruis zijn of een astrofysische transiënt die zich toevallig dicht bij elkaar bevindt over een periode van 23 jaar, aldus Mike Brown.
De zwakke signatuur en extreem trage beweging van het object suggereren een planeet ver buiten de baan die Brown en Batygin hebben verondersteld, evenals andere schattingen van Planeet Negen. Het is een nieuwe aanwijzing voor het fantoomobject, zij het een die in een heel andere richting wijst.
Het andere interessante punt is dat de baan van het object niet overeenkomt met de voorspellingen voor Planeet Negen die Brown en Batygin deden. Dit betekent volgens Brown niet dat het object niet echt is maar alleen dat als het wél echt is, het niet de voorspelde Planeet Negen is maar iets onvoorspelbaars is.
Brown denkt dat het gewoon ruis is, maar dat het wel leuk zou zijn om dat uit te zoeken.
Astronomen blijven dus voorzichtig. Twee datapunten die decennia uit elkaar liggen zijn niet genoeg om een baan vast te stellen en de bron zou nog steeds een ongerelateerd achtergrondobject of een data-artefact kunnen zijn. Toch suggereren de auteurs dat het object helder genoeg is om opnieuw te worden gedetecteerd met telescopen op Aarde, zoals de Dark Energy Camera (DECam) in Chili.
Het is zelfs interessant als onze kandidaat een onbekende planeet in het buitenste zonnestelsel is want hoewel Brown zegt dat het niet de planeet is die hij voorspelde, kan het nog steeds aan andere ontdekking zijn.
Het nieuwe onderzoek ondermijnt ook enkele van de meer marginale theorieën over Planeet Negen – zoals het idee dat het een oeroud zwart gat is – omdat het ogenschijnlijke object licht uitzendt in het infrarood. Als vervolgwaarnemingen een planetair object bevestigen, zou dat een grote overwinning zijn voor de aanpak van het team – en de al lang bestaande notitie van een verborgen planeet in ons zonnestelsel bevestigen, zij het een andere dan eerder werd verondersteld.
Voorlopig blijft Planeet Negen theoretisch. Maar dit zou de eerste echte glimp kunnen zijn van iets echts daarbuiten – een zwak lichtpuntje dat door de duisternis drijft, wachtend tot onze technologie en vindingrijkheid het op heterdaad betrapt.
Eerste publicatie: 3 mei 2025
Bron: diverse persberichten
