Zonnestelsel Nieuws

Komeet Leonard is uit elkaar gevallen

Leonard zal niet opnieuw een reis van 80.000 jaar rond de Zon kunnen gaan maken; de enorme komeet blijkt eind februari uit elkaar te zijn gevallen.

Komeet Leonard
Comet C/2021 A1 (Leonard), waargenomen op 28 december 2021 Credit: cafuego (Fair Use)

Astronoom Gregory Leonard van de Catalina Sky Survey was de eerste mens die de komeet zag. Hij deed de ontdekking op 3 januari 2021, een jaar voor de periheliumpassage op 2 januari 2022. Deze kleinste nadering tot de Zon bleek Leonards ondergang te zijn. Alle tekenen wijzen op de ondergang van deze vuile sneeuwbal – de helderste van 2021.

De komeet beweegt zich nu van de Zon weg en is niet alleen zwakker geworden maar mist ook twee belangrijke kenmerken: de kern en de coma (het nevelachtige omhulsel dat de kern omringd en dat zichtbaar wordt als de komeet de Zon passeert).

Tijdens het perihelium kwam Leonard, ook bekend als komeet C/2021 A1, tot een afstand van 90 miljoen kilometer van de Zon. Ter vergelijking, de Aarde passeert tijdens zijn perihelium de Zon op 147 miljoen kilometer. De warmte van de Zon bracht Leonard tot leven waarbij er gas en stof vrijkwam maar het verblijf van de komeet in het binnenste deel van het zonnestelsel bleek ook zijn ondergang te zijn.

Astronomen waren in staat om Leonard te bestuderen met de Solar Terrestrial Relations Observatory-A (STEREO-A) van de NASA en de Solar Orbiter, een samenwerkingsverband tussen NASA en ESA. Kometen hebben de neiging om zich als sneeuwvlokken te gedragen: ze gedragen zich allemaal anders en ze zijn onmogelijk te voorspellen.

Toen Gregory Leonard de komeet voor het eerst waarnam bevond die zich nog voorbij de baan van Jupiter. Er werd gespeculeerd dat hij met het blote oog zichtbaar zou kunnen zijn naarmate hij dichterbij zou komen maar dit bleek niet het geval te zijn. De komeet was alleen zichtbaar met telescopen en verrekijkers. En zoals elke komeet die op weg was naar een scheervlucht langs de Zon dreigde Leonard te desintegreren. Iets wat vermoedelijk nu ook daadwerkelijk is gebeurd. De 1,6 kilometer grote komeet, die nog maar net was begonnen aan zijn 40.000 jaar durende terugreis naar het buitenste deel van het zonnestelsel, lijkt nu te zijn uitgedoofd.

Astronomen begonnen de tekenen van de ondergang van de komeet op te merken rond de tijd van zijn perihelium doorgang. Ze zagen o.a. schommelingen in de helderheid om de drie tot vijf dagen en wankele structurele veranderingen in zijn staart, een potentieel signaal dat er brokken van de kern loskwamen. Op 23 februari 2022 ontdekte astronoom Martin Masek van het Instituut voor Natuurkunde van de Tsjechische Academie van Wetenschappen dat Leonard, die alleen op het zuidelijk halfrond te zien was, een vervagende streep in de ruimte was geworden, zonder gloeiend hoofd. Masek voerde waarnemingen op afstand uit vanuit een sterrenwacht in Chili.

Het meest waarschijnlijke scenario is dat de kern uiteenvalt of verdampt, of een combinatie van beiden. Hoe dan ook, Leonard zal de geschiedenis ingaan als de helderste komeet van 2021. Het is triest om een medereiziger te verliezen maar kometen verschijnen met behoorlijke regelmaat aan de sterrenhemel. Er komt er vast binnenkort nog een en de volgende kan zelfs zomaar met het blote oog zichtbaar zijn.

Eerste publicatie: 23 maart 2022
Bron: Gizmode & anderen