Ruimtesondes

Lunokhod 1 – de eerste succesvolle maanrover

Lunokhod-1
Lunokhod-1 was ± 2,3 meter lang en ± 1,5 meer hoog. Credit: NASA

Op 17 november 1970 landde de Sovjet-Russische Luna 17 als eerste op afstand bestuurde robot op de Maan. De rover is bekend onder de naam Lunokhod 1 en was ontworpen om 90 dagen te functioneren. De rover woog ongeveer 900 kilogram en werd vanuit het Deep Space Center vlakbij Moskou door een team van vijf mensen bestuurd.

Lunokhod 1 bleef 11 maanden functioneren en reed rond in de Mare Imbrium (Zee der Regens). De rover legde in totaal een afstand af van meer dan 10 kilometer. Ter vergelijking: de Mars rover Opportunity van de NASA had zes jaar nodig om deze afstand te overbruggen. Het was één van de grootste successen in het Russische maanprogramma.

In de jaren 60 van de vorige eeuw waren de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie verwikkeld in een race naar de ruimte; wie kon als eerste een mens op de Maan laten rondlopen. Dit resulteerde aan beide kanten in een serie primeurs zoals de eerste mens in de ruimte (Sovjet Unie), de eerste twee- en driekoppige bemanningen in de ruimte (Sovjet Unie), de eerste koppeling in de ruimte (Verenigde Staten) en het ultieme doel: de eerste mens op de maan in 1969 (Verenigde Staten).

De Sovjet Unie had zijn hoop gevestigd op de Zond raket om mensen naar de Maan te lanceren. Echter een serie mislukkingen waarbij in 1968 ook doden vielen zorgde er voor dat de Sovjet Unie zijn focus verlegde naar andere maan-programma’s. Eén van deze programma’s was een gerobotiseerde landing op de Maan en er een van afstand bestuurbare rover rond te laten rijden.

De Sovjet Unie had een aantal successen bij zijn Maan-programma’s. Zo fotografeerde Luna 3 in 1959 als eerste verkenner de achterzijde van de Maan en maakte Luna 9 in 1966 als eerste verkenner een zachte landing op de Maan. In 1970 bracht Luna 16 materiaal van de Maan naar de Aarde en had Luna 17 een rover aan boord die van afstand werd bediend.

De van afstand bestuurde Lunokhod 2 reisde in 1973 in totaal 37 kilometer over de Maan en heeft daarmee nog steeds het record van de grootste reis over het oppervlak van een ander hemellichaam.

De landing op de Maan

Luna 17 werd op 10 november 1970 gelanceerd en kwam vijf dagen later in een baan om de Maan. Luna 17 maakte een zachte landing in Mare Imbrium en de Lunokhod 1 aan boord daalde af naar net maanoppervlak.

Lunokhod 1 was een buisvormige rover met een grote deksel die door acht onafhankelijk van elkaar bestuurbare wielen werd aangedreven. De rover was voorzien van 4 televisiecamera’s en enkele meetinstrumenten.

De rover werd voor de dagelijkse energievoorziening aangedreven door zonnepanelen. Om de koude nacht op de Maan door te komen was de rover voorzien van een kleine heater die warmte opwekte die vrij kwam bij het verval van het radioactieve polonium 210. De temperatuur in de nacht kan zakken tot -150 °C. Omdat de Maan altijd met dezelfde zijde naar de Aarde is gericht betekent dit dat de dag op de maan ongeveer twee weken duurt en de nacht dan uiteraard ook ongeveer twee weken. De rover was ontworpen om drie maan-dagen op de Maan te kunnen functioneren maar uiteindelijk werden dit er elf. Op 4 oktober 971 werd de rover uitgeschakeld, dat was precies 14 jaar nadat de Sovjet Unie met de Spoetnik 1 de allereerste satelliet in een baan om de Aarde bracht.

Lunokhod 1 reisde in totaal 10,54 kilometer over het maanoppervlak en maakte in die periode 20,000 foto’s en 200 panorama’s. Ook werden er meer dan 500 testen aan de maangrond uitgevoerd.

De erfenis van Lunokhod 1

Het succes van Lunokhod 1 werd in 1973 herhaald door de Lunokhod 2 die in totaal ongeveer 37 kilometer over de Maan reed. De Amerikaanse Marsrover Opportunity had meer dan tien jaar nodig om dit aantal kilometers op Mars te rijden.

Na Lunokhod 2 werden er geen zachte landingen op de Maan meer uitgevoerd totdat in december 2013 de Chinese Chang’e 3 en de rover Yutu op het oppervlak van de Maan landden. Yutu kon na de eerste nacht op de maan niet meer bewegen door problemen met de wielen maar bleef wel tot 31 maanden na de landing functioneren, een nieuw record.

Eerste publicatie:
Bron: space.com, NASA