Astronomisch Nieuws

Maansverduistering op maandag 21 januari

rode Maan tijdens een maansverduistering
De bloedrode Maan tijdens een volledige maansverduistering. Credit: NASA

In de vroege ochtend van maandag 21 januari 2019 kunnen we vanuit Nederland weer eens een maansverduistering aanschouwen. De verduistering begint om 03:36 uur en eindigt om 08:50 uur. Het maximum van de verduistering is om 06:13 uur en tijdens dit maximum zal de Maan een mooie oranjerode gloed hebben.

Tijdens een maansverduistering staan de Zo, de Aarde en de Maan precies op één lijn. De Maan bevindt zich dan in de schaduw van de Aarde. Tijdens de eerste twee uur van de verduistering is de gedeeltelijk verduisterd en is de rode gloed nog niet zichtbaar. Wel het is maanlicht minder intens en ziet de Maan er fletser uit.

Maansverduistering
Schematische weergave van een maansverduistering

Tussen 05:41 uur en 06:44 uur bevindt de Maan zich volledig in de schaduw van de Aarde. De Maan krijgt dan een rode gloed. Deze rode gloed wordt veroorzaakt doordat de atmosfeer van de Aarde nog zonlicht afbuigt. Het meeste licht komt gewoon op Aarde terecht maar een klein beetje van dit rode licht wordt langs de Aarde afgebogen en komt dan uiteindelijk op de Maan terecht. De duur van de rode fase van de Maan verschilt per maansverduistering. Tijdens deze maansverduistering is de Maan ongeveer 63 minuten rood gekleurd. De rode Maan tijdens een maansverduistering wordt in de volksmond ook wel de Bloedmaan genoemd.

Die verschillende kleuren rood worden veroorzaakt door de samenstelling van de atmosfeer. Zo kan de Maan bijvoorbeeld veel roder en donkerder zijn als er hoog in de atmosfeer veel stof aanwezig is van vulkaanuitbarstingen. We kunnen verschillende stadia onderscheiden die we de Schaal van Danjon noemen (André-Louis Danjon was een Franse astronoom die leefde van 1890 – 1967).

De schaal van Danjon
Zeer donker 0
Donkergrijs/donkerbruin 1
Roestkleur (lichte rand om de Maan) 2
Baksteenkleur (gelige rand om de Maan) 3
Koper/oranje (blauwige rand om de Maan) 4

Bij het begin van de maansverduistering staat de Maan ongeveer 35° boven de horizon. Bij de aanvang van de totale verduistering is dit 25° en aan het einde van de totaliteit is dit nog maar 16°. Bij de laatste aanraking van de kernschaduw om 07:51 uur staat de Maan nog slechts 6° boven de horizon. Zorg dus voor een vrije uitkijk richting het zuidwesten. Het einde van de verduistering kunnen we vanuit Nederland helaas niet zien want dan is de Maan al onder de horizon verdwenen.

maansverduistering
Alle stadia van een maansverduistering

In onderstaande tabel staan alle fases van de maansverduistering met hun tijden aangegeven waarbij opgemerkt moet worden dat het einde van de maansverduistering niet zichtbaar is vanuit ons land.

De totale maansverduistering van 21 januari 2019
Begin maansverduistering in de bijschaduw 03:36 uur
Begin maansverduistering in de kernschaduw 04:34 uur
Begin totale maansverduistering 05:41 uur
Maximum maansverduistering 06:12 uur
Einde volledige maansverduistering 06:43 uur
Einde gedeeltelijke maansverduistering in de kernschaduw 07:51 uur
Einde gedeeltelijke maansverduistering in de bijschaduw 08:50 uur

De Maan draait in ongeveer één maand rond de Aarde. Halverwege een rondje is het Volle Maan, dan staan de Maan, de Aarde en de Zon ongeveer op één lijn. Hierdoor zie je vanaf de Aarde het deel van de Maan dat door de Zon wordt beschenen. Staat het drietal precies op één lijn dan is er sprake van een maansverduistering. Het is dus niet zo dat we iedere Volle maan een maansverduistering kunnen zien!

Wil je de maansverduistering volgen dan moet je vroeg je bed uit. Zoek een plekje op met weinig storend omgevingslicht en waar je een goed uitzicht hebt op de zuidwestelijke horizon. Het is koud dus kleed je goed warm aan. Je hebt geen speciale hulpmiddelen zoals een telescoop of een verrekijker nodig om de maansverduistering te kunnen zien. Het moet natuurlijk wel onbewolkt zijn. Als je je wekker hebt gezet en je ziet dat het volledig bewolkt is dan kan je hopen op een opklaring óf je duidt meteen weer je nog warme bed in ?.

Genoemde tijden gelden strikt genomen voor Utrecht, voor andere delen van het land kan er een tijdsverschil van enkele minuten optreden.

Overigens zijn maansverduisteringen zichtbaar voor iedereen die zich aan de nachtzijde van de Aarde bevindt en vindt er gemiddeld om de 2,5 jaar een maansverduistering plaats die vanaf dezelfde locatie kan worden waargenomen.

In dit artikel lees je meer over maansverduisteringen.

 

Eerste publicatie: 20 januari 2019