Zonnestelsel Nieuws

Manen zijn verantwoordelijk voor de ashelling van Saturnus

Saturnus, op 4 juli 2020 gefotografeerd door de Hubble
Deze opname van Saturnus en zijn ringen werd op 4 juli 2020 gemaakt door de Hubble Space Telescope. Op de opname zijn ook duidelijk twee van de vele maantjes van Saturnus zichtbaar. Rechts zien we het maantje Mimas en beneden het maantje Enceladus. Credit: NASA / ESA / A. Simon, NASA’s Goddard Space Flight Center / M.H. Wong, University of California, Berkeley / OPAL Team.

Het lijkt een beetje op David tegen Goliath maar het lijkt erop dat de manen van Saturnus verantwoordelijk zijn voor de ashelling van de planeet. Dat is tenminste de conclusie van een onderzoeksgroep van CNRD, de Sorbonne universiteit en de universiteit van Pisa. Dit onderzoek toont aan dat de huidige ashelling van Saturnus wordt veroorzaakt door het migreren van zijn manen en dan in het bijzonder door die van de grootste maan Titan.

Recente waarnemingen hebben aangetoond dat Titan en de andere manen geleidelijk van Saturnus weg bewegen maar dat dit sneller gaat dan astronomen voorheen aannamen. Door deze toenemende migratiesnelheid te verwerken in hun berekeningen toonden ze aan dat dit proces van invloed is op de ashelling van de planeet: bij het verwijderen van de manen neemt de ashelling meer en meer toe.

De beslissende gebeurtenis waarbij de as van Saturnus kantelde heeft relatief kort geleden plaatsgevonden. Gedurende meer dan 3 miljard jaar na zijn ontstaan was de as van Saturnus stabiel. Ongeveer een miljard jaar geleden zorgde de geleidelijke beweging van zijn manen voor een resonantiefenomeen dat nog steeds plaatsvindt: de as van Saturnus interacteerde met de baan van de planeet Neptunus en begon langzaam te kantelen tot de 27° die we tegenwoordig zien.

Deze bevindingen stellen eerdere scenario’s ter discussie. Astronomen waren het eerder al eens over het bestaan van de resonantie. Ze dachten echter dat die veel eerder had plaatsgevonden, meer dan vier miljard jaar geleden als gevolg van een verandering in de baan van Neptunus.

Men dacht dat sinds die tijd de ashelling van Saturnus stabiel was maar naar nu blijkt verandert de ashelling nog steeds. De komende paar miljard jaar zou de ashelling van Saturnus wel eens kunnen verdubbelen.

Het onderzoeksteam trok eerder al een gelijkaardige conclusie over Jupiter. Men verwacht dat Jupiter een vergelijkbare kanteling ondergaat als gevolg van de migratie van zijn vier grootste manen en de resonantie met de baan van Uranus. Gedurende de komende 5 miljard jaar kan de ashelling van Jupiter toenemen van 3° tot meer dan 30°.

Eerste publicatie: 25 januari 2021
Bron: SpaceDaily