Mir – het Russische ruimtestation

Mir was een ruimtestation dat meer dan 15 jaar in een lage baan om de Aarde heeft gedraaid. Het ontwerp stamt uit de tijd van de Sovjet-Unie en het ruimtestation bleef na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie begin 1990 in gebruik bij de Russen.

Het ruimtestation was een belangrijke voorloper van het tegenwoordige International Space Station. Aan boord van de Mir had de bemanning voor het eerst te maken met een langdurig verblijf in de ruimte. Bemanningen verbleven soms wel meer dan een jaar in de ruimte in die tijd en werden de gezondheidseffecten en psychologische situaties geobserveerd en gedocumenteerd.

In latere jaren gebruikte de NASA de Mir als een testlab voor internationale samenwerking. De NASA wilde snel vooruit met het ISS maar voelde de noodzaak om eerst gedegen ervaring op te doen in samenwerking met de Russen. De NASA tekende daarom een samenwerkingsverband met de Russen en stuurde astronauten naar de Mir toe.

Het Mir-programma leverde gemengde resultaten op. Sommige Amerikaanse astronauten voelden zich geïsoleerd en niet gesteund tijdens de overzeese trainingen en tegen de tijd dat de eerste Amerikaanse astronauten naar de Mir werden gestuurd was het ruimtestation aan het einde van zijn operationele leven en was er sprake van veelvuldige storingen en zelfs een bijna fatale brand.

De astronauten konden echter wel veel onderzoek doen onder micro-zwaartekracht en de ervaringen aan boord van de Mir leidden er toe dat zowel de NASA als Roscosmos leerden hoe ze het beste samen konden werken aan het ISS.

Lang verblijf in de ruimte

De Mir was bedoeld als opvolger van de succesvolle serie Saljoet ruimtestations. In de tijd dat de Amerikanen gefocussed waren op de Maan en de ontwikkeling van de space shuttle gingen de Russen in de race naar de ruimte de andere kant op.

Het land werkte aan het ontwikkelen van expertise op het gebied van langdurige ruimtevluchten en ze dachten dat een groter ruimtestation zou bijdragen aan meer kennisopbouw op dat gebied. De bouw van Mir werd in februari 1976 goedgekeurd en in 1978 was het geëvolueerd tot een ruimtestation met verschillende poorten waar de bemande Sojoez ruimtecapsules en de onbemande Progress vrachtcapsules aan konden leggen.

In 1979 begon NPO Energia met de bouw van het ruimtestation. Energia was ook betrokken bij de Saljoet-, Sojoez- en Progress-programma’s. In de tijd dat de Russen werkten aan de ontwikkeling van de Buran liep de bouw van de Mir wat vertraging op maar in 1984 weren er door de Sovjet-Unie prioriteiten gesteld. Het ruimtestation moest in 1986 ter ere van het 27^-ste congres van de Communistische Partij in de lente van 1986, in een baan om de Aarde draaien. Er waren wat aanpassingen in de planning voor nodig maar op 20 februari 1986 werd de eerste module voor de Mir succesvol gelanceerd. De volgende stap was om er astronauten naar toe te brengen die het zouden gaan bewonen.

Sojoez T-15 zou er met een dubbele missie naar toe worden gelanceerd. De Sojoez zou eerst koppelen met Saljoet-7 die dood om de Aarde draaide. De astronauten zouden de Saljoet weer helemaal in gebruik nemen en daarna door reizen naar de Mir om ook dit ruimtestation in gebruik te nemen. Deze spectaculaire missie zou de volwassenheid van het Sovjet-Russische ruimtevaartprogramma moeten tonen.

Bouw en samenstelling

Mir was een modulair ruimtestation en dat betekent dat er verschillende delen waren die allemaal apart werden gelanceerd en in de ruimte aan elkaar werden gemaakt om zo een groter geheel te vormen. De eerste module die gelanceerd was was de basismodule. In de jaren erna lanceerden de Russen verschillende andere modules maar in het midden van de constructie veranderde de politieke situatie in het land. De Sovjet-Unie werd ontbonden toen de Rus Sergei Krikalev tussen 1991 en 1992 in de ruimte was. Hij wordt hierom wel de allerlaatste Sovjetburger genoemd.

Toen de bouw uiteindelijk was afgerond bestond de Mir uit verschillende faciliteiten. De centrale module, met een lengte van 13,1 meter, was de ruimte waar de astronauten hun werk deden en waar de hoofdcomputer zich bevond en van waaruit alle communicatie met de Aarde plaats vond. In deze module bevonden zich ook alle vitale onderdelen van het ruimtestation.

Het ruimtestation was uitgerust met zonnepanelen en een koppelingspoort voor ruimteschepen en er waren verschillende ruimtes voor wetenschappelijk onderzoek. Zo waren er o.a. twee Kvant modules voor astronomisch en ander wetenschappelijk onderzoek, de Kristall-module voor onderzoek in micro-zwaartekracht en de Spektr die voor onderzoek van de Aarde werd gebruikt.

Mir is bekend geworden door de langdurige missies die er in de begindagen van de ruimtevaart werden uitgevoerd. De Sovjets en de Russen hebben de 10 langste ruimtevaartmissies op hun naam staan. De topper is Valeri Polyakev die bijna 438 dagen aan boord van de Mir bleef en die op 22 maart 1995 weer op Aarde landde.

Het Shuttle-Mir programma

In 1993 kwamen de NASA en de Russen overeen om space shuttles naar de Mir toe te sturen. Dit had wederzijdse voordelen. NASA-astronauten konden ervaring opdoen met een langdurig verblijf in de ruimte en de Russen verdienden er geld mee en dat kon het land, kort na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, heel goed gebruiken.

Het programma liep van 1994 tot 1998 en in die tijd verbleven verschillende astronauten van de NASA langere tijd aan boord van de Mir. Ze werden in Rusland getraind waarbij ze en de taal en een nieuw ruimtevaartprogramma leerden. Sommige astronauten vonden dit geweldig maar er waren ook astronauten bij die de grootste moeite hadden met de verschillen tussen de Amerikaanse en de Russische ruimtevaartcultuur.

Ondertussen stapelden tussen 1996 en 1997, de technische problemen aan boord van de Mir zich op. Zo krijgt de Amerikaanse astronaut Jerry Lineger te maken met brand aan boord van de Mir, een bevoorradingsschip dat bijna de Mir ramde en verschillende storingen van cruciale systemen aan boord.

De volgende Amerikaan aan boord van de Mir, Michael Foyle, kreeg te maken met een botsing tussen de Mir en een bevoorradingsschip. In die tijd was er veel kritiek op het programma en veel mensen vonden het onverantwoord om nog mensen naar Mir te lanceren. Het Amerikaanse Congres eiste een diepgaand onderzoek maar de NASA bezwoor dat alles veilig was en men ging tot 1998 door met het programma.

Het International Space Station was het nieuwe platform in de ruimte waar Russen en Amerikanen gezamenlijk verder wilden gaan werken maar dit programma betekende ook een fikse financiële aderlating voor de Russen. Private ondernemingen werden ingeschakeld om Mir in gebruik te houden maar dit was geen lang leven beschoren. Rusland besloot daarom om Mir te verlaten en de schaarse financiële middelen te reserveren voor het ISS.

Op 23 maart 2001 brak de Mir in de aardse atmosfeer in stukken uit elkaar. Enkele grote fragmenten vielen ver weg van bewoonde gebeden in de Indische Oceaan. Mir had een woelige geschiedenis maar de lessen die aan boord van de Mir werden geleerd worden tegenwoordig nog steeds door Amerikanen en Russen toegepast.

Eerste publicatie: 8 april 2017
Bron: space.com