Mogelijk nog steeds actief vulkanisme op Mars
De vulkanische activiteit op Mars bereikte zijn hoogtepunt tijdens de Noachiaanse en Hesperiaanse periodes, dat is tussen 3 en 4 miljard jaar geleden, met kleinere uitbarstingen op geïsoleerde locaties die misschien pas 3 miljoen jaar geleden plaatsvonden. Maar tot nu toe was er geen bewijs voor meer geologisch recent explosief vulkanisme op de planeet.
Een team van planeetwetenschappers van de universiteit van Arizona, het Planetary Science Institute en het Smithsonian Center for Earth and Planetary Studies ontdekte een 53.000 jaar oude vulkanische afzetting in Elysium Planitia. Dit is een vlakke, gladde vlakte nabij de evenaar van Mars waar ook talrijke jonge, door kloven doorsneden lavastromen met leeftijden variërend van 500 miljoen tot 2,5 miljoen jaar voorkomen.
Volgens David Horvath van het Planetary Science Institute is het mogelijk de jongste vulkanische afzetting die tot nu toe is gedocumenteerd. Als we de geologische geschiedenis van Mars in één dag zouden comprimeren dan zou dit in de allerlaatste seconde hebben plaatsgevonden.
De afzetting is ongeveer 13 kilometer breed, is glad en donker en is symmetrisch verdeeld rond een segment van het Cerberus Fossae-klovenstelsel.
De eigenschappen, samenstelling en verdeling van vulkanisch materiaal komt overeen met wat verwacht zou worden voor een pyroklastische uitbarsting. Dit is een explosieve uitbarsting van magma die wordt veroorzaakt door expanderende gassen.
Volgens de onderzoekers wisten ze meteen dat de wat speciaals hadden gevonden. De afzetting was heel anders dan al het andere dat in de regio of zelfs op heel Mars was aangetroffen. Het leek meer op kenmerken die werden gecreëerd door oudere vulkaanuitbarstingen op de Maan en Mercurius.
Dit kenmerk ligt boven de omringende lavastromen en lijkt een relatief verse en dunne afzetting van as en gesteente te zijn die een andere stijl van uitbarsting vertegenwoordigt dan eerder geïdentificeerde pyroklastische kenmerken, aldus Dr. Horvath.
Deze uitbarsting kan as tot wel 10 kilometer hoog in de atmosfeer van Mars hebben gespuwd. Het is mogelijk dat dit soort afzettingen vaker voorkwamen maar geërodeerd of begraven werden. De plaats van de uitbarsting ligt op ongeveer 1600 kilometer van de InSight-lander van de NASA die sinds 2018 seismische activiteit op Mars bestudeert.
Volgens Dr. Horvath verhoogt de jonge leeftijd van deze afzetting absoluut de mogelijkheid dat er nog steeds vulkanische activiteit op Mars zou kunnen zijn en het is intrigerend dat recente marsbevingen die door de InSight-missie zijn gedetecteerd afkomstig zijn van de Cerberus Fossae.
Een vulkanische afzetting zoals deze verhoogt ook de mogelijkheid voor bewoonbare omstandigheden onder het oppervlak van Mars in de recente geschiedenis. De interactie van opstijgend magma en het ijzige substraat van deze regio had vrij recentelijk gunstige omstandigheden kunnen scheppen voor microbieel leven en verhoogt de mogelijkheid van bestaand leven in deze regio.
Volgens de onderzoekers is het opmerkelijk dat één regio de epicentra herbergt van de huidige marsbevingen, de meest recente overstromingen van water, de meest recente lavastromen en nu nog recentere explosieve vulkaanuitbarstingen. Dit is misschien wel de meest recente vulkaanuitbarsting op Mars maar Horvath is er zeker van dat het niet de laatste zal zijn.
De vulkanische afzetting die in deze studie wordt beschreven, samen met aanhoudend seismisch gerommel in het binnenste van de planeet dat door InSight is gedetecteerd en mogelijk bewijs voor het vrijkomen van methaanpluimen in de atmosfeer gedetecteerd door de MAVEN-orbiter van de NASA, suggereren dat Mars verre van een koude en inactieve wereld is.
Een artikel over de bevindingen werd in april 2021 gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Icarus.
Eerste publicatie: 14 mei 2021
Bron: diverse persberichten
