Zonnestelsel Nieuws

Mogelijk nooit leven op Venus mogelijk geweest

Nieuw onderzoek suggereert dat Venus altijd te heet is geweest voor oceanen. Venus is misschien toch niet zo’n verleidelijk doelwit voor jagers op buitenaards leven.

Venus in ultraviolet licht
Het zuidelijk halfrond van Venus in ultraviolet licht. Credit: ESA

In de afgelopen jaren zijn onderzoekers Venus, de tweede planeet vanaf de Zon, steeds meer gaan zien als een potentiële verblijfplaats voor leven. Modelleringsstudies hebben bijvoorbeeld gesuggereerd dat het oude Venus grote oceanen had en een mild klimaat dat mogelijk enkele miljarden jaren heeft voortgeduurd.

We weten dat Venus tegenwoordig een helse planeet is. Het oppervlak is kurkdroog en heet genoeg om lood te smelten. Maar sommige wetenschappers hebben beweerd dat het leven op Venus, als het ooit heeft bestaan, daar nog steeds zou kunnen voortduren, ongeveer 50 kilometer hoog in de wolken, waar temperaturen en drukken heersen die vergelijkbaar zijn met wat we hier op Aarde op zeeniveau meten.

Verschillende modellen voor de oude Venus

Zoals alle pasgeboren planeten was de jonge Venus extreem heet, veel te warm voor oceanen met vloeibaar water. Het beschikbare water was vrijwel allemaal verdampt waardoor sauna-achtige omstandigheden op planetaire schaal werden gecreëerd.

Het vorige, voor leven vriendelijke modelleringswerk stelde vast dat de planeet voldoende was afgekoeld om vloeibaar oppervlaktewater te bevatten, grotendeels dankzij wolken die veel zonnestraling terug de ruimte in kaatsen. De zwakke jonge Zon was ook een bijdragende factor want in de begindagen van het zonnestelsel was onze ster slechts 70% zo lichtgevend als nu.

In het nieuwe onderzoek dat afgelopen week online werd gepubliceerd in het tijdschrift Nature, simuleerden wetenschappers onder leiding van Martin Turbet van het Astronomisch Observatorium van Geneve in Zwitserland het klimaat van de oude Venus met behulp van een nieuw model. En ze kwamen met heel andere resultaten.

Turbet en zijn team ontdekten dat de omstandigheden op de jonge Venus de wolken waarschijnlijk beperkten tot de nachtzijde van de planeet waar ze erger dan nutteloos waren voor het bestaan van leven betreft. (Venus draait niet in een gebonden rotatie om de Zon en heeft dus geen permanente nachtzijde. De term hier verwijst naar het halfrond dat op dat moment van de Zon is afgekeerd.)

Deze wolken weerkaatsten niet alleen geen zonlicht ze verwarmden Venus zelfs via een broeikaseffect waardoor veel warmte werd vastgehouden. Dus Venus is nooit voldoende afgekoeld om regen te laten vallen en om rivieren, meren en oceanen te vormen.

Als de auteurs correct zijn dan was Venus altijd een hel. Dit zeggen astronomen James Kasting en Chester Harman van respectievelijk de Penn State University en het Ames Research Center van de NASA in een begeleidend “News & Views”-stuk in hetzelfde nummer van Nature. Kasting en Harman zijn geen lid van het onderzoeksteam.

Een meer diepgaande studie van het Venusiaanse oppervlak zou enige duidelijkheid kunnen verschaffen over het oude klimaat van de planeet. Kasting en Harman wijzen bijvoorbeeld op zeer vervormde gebieden op de planeet die “tesserae” worden genoemd. Men denkt dat de samenstelling van deze gebieden vergelijkbaar is met continentale rotsen op Aarde.

Op onze planeet werden dergelijke rotsen gevormd door metamorfe processen (waarbij mineralen van vorm veranderen zonder te smelten) die plaatsvinden in de aanwezigheid van vloeibaar water, aldus Kasting en Harman. Als de tesserae in plaats daarvan basaltisch blijken te zijn, zoals de normale zeebodem op Aarde, zou er geen vloeibaar water nodig zijn geweest om ze te genereren. Dit zou de hypothese van Turbet en zijn collega’s verder ondersteunen.

De door NASA geselecteerde VERITAS-missie (Venus Emissivity, Radio science, InSAR, Topography and Spectroscopy) die in 2028 gelanceerd moet worden, zal vanuit een baan om de planeet de tesserae bestuderen. Maar volgens Kasting en Harman is er wellicht een lander nodig om een beter begrip te krijgen van deze intrigerende structuren.

Implicaties voor de Aarde en verder

Het nieuwe onderzoek vond ook dat de Aarde waarschijnlijk de Venus-route zou hebben genomen als de Zon lang geleden een beetje helderder was geweest: een jonge Zon met een helderheid van 92% van de huidige in plaats van 70% zou waarschijnlijk een planeet met een sterk broeikaseffect hebben opgeleverd. Dit volgt tenminste uit het model van Turbet en zijn team.

De resultaten hebben ook implicaties voor werelden die rond andere sterren draaien en voor onderzoekers die deze planeten proberen te begrijpen. Exoplaneten die in de buurt van de binnenste rand van de conventionele bewoonbare zone om hun ster draaien (dit is de zone waar vloeibaar water aan het oppervlak van een planeet kan bestaan) zijn misschien niet echt bewoonbaar, aldus Kasting en Harman.

Eerste publicatie: 17 oktober 2021
Bron: space.com en anderen