Buitenaards leven - exoplaneten

Mogelijk tweede planeet gevonden bij Proxima Centauri

Artist impression van Proxima b
Artist impression van een planeet in een baan om Proxima Centauri, de meest nabije ster tot de Zon. Credit: ESO/M. Kornmesser.

In 2016 vonden astronomen bewijs voor het bestaan van een aardachtige planeet in de bewoonbare zone van Proxima Centauri, de meest nabije ster. Sinds die tijd zoeken astronomen naar een tweede planeet in dit stelsel en misschien, héél misschien hebben ze iets gevonden.

Een team van astronomen onder leiding van Raffaelle Gratton van INAF – de universiteit van Padua in Italië meldt de resultaten van een zoektocht naar deze tweede planeet. Ze hebben hiervoor het SPHERE-instrument aan de Very Large Telescope in Chili gebruikt. Ze hebben signalen gevonden die niet alleen door willekeurige ruis kunnen zijn veroorzaakt maar ze schrijven verder heel duidelijk: “we hebben geen duidelijke waarneming”. Ze hopen wel dat meer waarnemingen binnenkort duidelijkheid kunnen verschaffen over de aard van het signaal.

Gratton legt het als volgt uit: “Wat we eigenlijk zien is een vlekje. Het lijkt min of meer hetzelfde als je naar een planeet kijkt in het zonnestelsel die door de Zon wordt verlicht. Die planeet reflecteert het licht van de Zon en dat is wat we zien. Maar dit object is niet naast de Zon. Het bevindt zich bij een andere ster en dat maakt het vele malen gecompliceerder. Het is erg ver van ons vandaan maar erg dichtbij de andere ster”.

Wetenschappers praten al lang over de mogelijkheid van meer planeten rond Proxima Centauri. Afgelopen januari publiceerde de Italiaanse astronoom Mario Damasso van INAF – universiteit van Milaan bewijs voor een potentiële tweede planeet. Het sterlicht leek een periodiek signaal te bevatten dat wees op een verandering in de snelheid van de ster. Die snelheidsverandering zou door een mogelijk tweede planeet verder weg dan de eerste planeet, veroorzaakt kunnen worden. Die planeet zou zich dan op een afstand van ongeveer 1,48 Astronomische Eenheden van de ster moeten bevinden. Damasso voegde zich bij het team van Gratton en de groep dook in de afbeeldingen die gedurende de vier jaar durende SHINE-missie met de Very Large Telescope werden gemaakt.

Signaal-ruiskaart van mogelijke exoplaneten
Signaal-ruiskaarten met kandidaat exoplaneten omcirkelt in geel. Credit: Gratton et al

De analyse probeerde een mogelijk signaal te scheiden van de ruis die door achtergrondsterren wordt veroorzaakt. Er was enig bewijs van het bestaan van een signaal maar zeker niet voldoende bewijs voor een detectie. Het gaat om slechts een lichtvlekje waarvan het gedrag hoogstwaarschijnlijk niet alleen afkomstig is van achtergrondruis. Als dat lichtvlekje een planeet is dan is die 7,2 tot 8,6 * zo groot als de Aarde. Verder speculerend zeggen de astronomen dat een dergelijke planeet een stofschijf of een ringensysteem kan hebben.

Astronomen die niet betrokken zijn bij het onderzoek zijn voorzichtig over de resultaten. Zo is er twijfel over de manier waarop de signaal-ruisverhoudingen zijn berekend en de aanwezigheid van potentiële achtergrondbronnen in een deel van de brongegevens die door het team zijn gebruikt bij de vergelijking van hun resultaten.

Weer andere astronomen wijzen er op dat de analyse berust op het bewijs voor de aanwezigheid van een stofschijf rond Proxima Centauri. Recente waarnemingen hebben echter het bestaan van die stofschijf niet kunnen bevestigen. Deze waarnemingen werden gedaan met de zeer gevoelige AMA radiotelescoop van de ESO in Chili.

Er zullen dus nog aanvullende gerichte waarnemingen gedaan moeten worden om het bestaan van de planeet definitief aan te tonen of te ontkrachten.

Gratton zegt nadrukkelijk dat dit geen aankondiging is van een ontdekking. Het is alleen maar het resultaat van een analyse die noch bevestigt nog ontkent dat er een andere planeet bij Proxima Centauri bestaat.

Artikel: Searching for the near infrared counterpart of Proxima c using multi-epoch high contrast SPHERE data at VLT (pdf)

Eerste publicatie: 18 april 2020
Bron: diverse persberichten