meteoren

Mogelijke uitbarsting van de Alpha Monocerotiden

Radiant Alpha Monocerotiden
Deze kaart toont de zuidoostelijke sterrenhemel op 21 november omstreeks 5 uur in de ochtend. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden/Cartes du Ciel.

Wat is er zeldzamer dan een Eenhoorn? Wat dacht je van een eenhoorn die gemiddeld 400 meteoren per uur uitspuwt? In de nacht van 21 op 22 november (donderdag op vrijdag) heb je misschien de kans om dit waar te nemen want dan zouden de meteorenzwerm de Alpha Monocerotiden een uitbarsting kunnen hebben. De radiant van deze meteorenzwerm bevindt zich in de buurt van de heldere ster Procyon. Deze heldere ster bevindt zich in de buurt van het sterrenbeeld Eenhoorn – Monoceros. De voorspelling is dat de uitbarsting slechts een half uur duurt.

De meteorenzwerm wordt al jarenlang door Peter Jenniskens, astronoom bij het Seti Institute en het Ames Research Center van de NASA, en Esko Lyytinen van het Finnisch Fireball Network, in de gaten gehouden. Tijdens uitbarstingen zoals die in 1925 en 1935 plaatsvonden, werd er een ZHR (Zenithal Hourly Rate) van 700 respectievelijk 400 bereikt. Het ZHR is het gestandaardiseerde aantal meteoren gebaseerd op hoeveel meteoren een enkele waarnemer zou zien als de radiant zich tijdens een donkere nacht boven zijn hoofd zou bevinden tijdens het maximum van de meteorenzwerm.

De herkomst van de Alpha Monocerotiden is onbekend maar de baankenmerken wijzen naar een onbekende lang-periodieke komeet met een periode van ongeveer 500 jaar. Deze onbekende bezoeker heeft in een ver verleden een dicht en smal spoor afval geproduceerd dat slechts ongeveer 55.000 kilometer breed is. Dat komt overeen met de afstand tussen het centrum van de Aarde en de baan waar de geostationaire satellieten zich bevinden.

De verwachting is dat de Aarde in de nacht van 21 op 22 november 2019 door de stofbaan van de komeet beweegt. Dit zou omstreeks 06:00 uur Nederlandse tijd moeten gebeuren. De omstandigheden zijn nagenoeg identiek aan die van 1995 toen de uitbarsting een ZHR behaalde van 400. Afhankelijk van hoe dicht de Aarde het centrum van de stofbaan raakt kunnen we een uitbarsting halen die lijkt op die van 1925 of 1935 toen er ongeveer 100 meteoren per uur zichtbaar waren.

De meteorenzwerm heeft maar een hele korte piek en dat betekent dat je er op tijd bij moet zijn. Waarnemingen uit het verleden duiden op een maximum dat slechts 15 tot 45 minuten duurt! Het wordt aanbevolen om niet later dan 05:15 uur buiten te staan. Het Maximum wordt in Nederland verwacht omstreeks 05:50 uur. De radiant bevindt zich in het oostelijke deel van het sterrenbeeld Monoceros – Eenhoorn. De radiant bevindt zich omstreeks 04:30 uur op zijn hoogste punt. Rond 07:30 uur begint het te schemeren en iets na 8:00 uur komt de Zon op. Omstreeks 2 uur komt de Maan op maar die is voor slechts ongeveer 22% verlicht, die zal niet heel erg storen.

Het maximum is voor ons relatief gunstig dus het is best de moeite waard om er de wekker voor te zetten en bij helder weer te proberen een glimp op te vangen van de meteorenregen. Let op: het is een voorspelling en voorspellingen komen niet altijd uit…..

Het is in deze periode van het jaar al best koud dus kleed je warm aan en laat je ogen van tevoren ongeveer 30 minuten wennen aan de duisternis. Als je in de gelegenheid bent om een donkere plek op te zoeken moet je dit zeker doen.

De positie van de radiant is niet vast. Er is een verschil in de positie van de radiant in 1985 en 1995. Maar zie je ineens steeds meer “lichtjes” aan de sterrenhemel die uit de buurt van de heldere ster Procyon in het sterrenbeeld Grote Hond – Canis Major lijken te komen dan weet je zeker dat je te maken hebt met Alpha Monocerotiden.

Alpha Monocerotiden zijn relatief snelle meteoren die snelheden tot 64 kilometer per seconde kunnen halen. Uit waarnemingen is afgeleid dat de Alpha Monocerotiden ongeveer 5 kilometer dieper in de atmosfeer doordringen dan bijvoorbeeld Perseïden of Orioniden van vergelijkbare helderheid. Dit wijst erop dat ze een grotere dichtheid hebben dan andere meteoren. Spectra die door astronomen zijn verkregen laten zien dat ze weinig natrium bevatten. Natrium is een vluchtig element dat door de grote hitte gemakkelijk verdampt.

Mogelijk is de uitbarsting in Nederland niet zichtbaar want de weersvoorspellingen op de lange termijn zijn niet heel erg goed maar astronomen zeggen dat de zwerm sterk genoeg is om de komende eeuwen nog voor uitbarstingen te zorgen op het moment dat de Aarde door de stofbaan beweegt.

Eerste publicatie: 18 november 2019
Bron: Sky & Telescope