Astronomisch Nieuws

Nieuwe NASA-missie moet de geschiedenis van het heelal in kaart brengen

Artist impression SPHEREx
Artist impression van SPHEREx. Credit: Caltech

Een nieuwe missie van de NASA, SPEHEREx genoemd, zal gebruik maken van een in de ruimte geplaatst observatorium om de vroege omstandigheden in het heelal te bestuderen en op zoek te gaan naar de hemelse bouwstenen die nodig zijn voor leven.

De missie, die in 2016 werd voorgesteld, werd gekozen uit acht andere voorgestelde missies. De missie biedt een goed ontwikkelingsplan en goede kansen op belangrijke wetenschappelijke doorbraken. Het observatorium wordt in een baan om de Aarde gebracht en zal de ruimte onderzoeken in zowel zichtbaar licht als nabij infrarood licht. SPHEREx is de afkorting voor Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization and Ices Exploration.

De missie zal twee jaar gaan duren en kost, exclusief lancering, ongeveer 242 miljoen dollar en kan op zijn vroegst in 2023 worden gelanceerd. De missie werd voorgesteld door James Bock van Caltech en zal uitgevoerd worden samen met het Jet Propulsion Laboratory van de NASA, het Korea Astronomy and Space Science Institute en het in Colorado gevestigde Ball Aerospace.

SPHEREx zal gebruikt worden voor het onderzoeken van meer dan 300.000 sterrenstelsels waaronder ook sterrenstelsels die meer dan 10 miljard lichtjaar van ons zijn verwijderd. De missie zoekt naar de fundamentele bouwstenen voor leven zoals water en organische moleculen. De missie kijkt dus ver terug in de kosmologische tijd en biedt daarmee astronomen een glimp op het vroege heelal. Volgens de indieners van het voorstel zal SPHEREx een ongekende kaart van het heelal maken die vingerafdrukken bevat van de eerste momenten in de geschiedenis van het heelal. De missie zal nieuwe aanwijzingen opleveren voor een van de grootste mysteries in de wetenschap: “Wat heeft er voor gezorgd dat het heelal minder dan een nanoseconde na de Oerknal zo snel kon uitdijen?”

SPHEREx zal ook gebruikt worden voor het bestuderen van miljoenen sterren in ons eigen sterrenstelsel waarbij er gezocht zal worden naar de fundamentele bouwstenen van leven zoals water en organische moleculen. Ook zullen gebieden waar sterren ontstaan uit dichte, compacte wolken van gas en stof worden bestudeerd. SPHEREx zal ook protoplanetaire schijven bestuderen. Uit deze schijven rond jonge sterren ontstaan planeten.

SPHEREx zal campagnes gaan uitvoeren die zes maanden duren. Deze gegevens zullen worden gebruikt voor het maken van kaarten van het heelal in 96 verschillende kleuren en dat is veel meer dan bij voorgaande onderzoeken. Door het selecteren van kandidaten die het waard zijn nader te worden bestudeerd zal SPHEREx ook voorbereidend werk doen voor toekomstige ruimtetelescopen zoals de nog te lanceren James Webb Space Telescope en de Wide Field Infrared Survey Telescope.

Astronomen en astrofysici zijn blij dat NASA verder gaat met de SPHEREx-missie omdat die hun zal helpen in hun voortdurende zoektocht naar het begrijpen van de herkomst van het heelal, sterrenstelsels en ook de herkomst van water in planeetsystemen.

Omdat de gehele sterrenhemel in veel verschillende golflengtes waaronder ook langere golflengtes zal worden waargenomen en het feit dat het licht wordt opgesplitst in 96 verschillende kanalen zal vermoedelijk ook zorgen voor veel verrassende ontdekkingen. Het gaat niet alleen om de honderdduizenden sterrenstelsels die tot in detail bestudeerd kunnen worden maar er zal ook licht van hele zwakke bronnen waaronder sterrenstelsels op zeer grote afstand, bestudeerd kunnen worden. Hiermee zal SPHEREx een blik kunnen werpen op het begin van het heelal.

De missie gaat minimaal twee jaar duren en zal complete scans in zichtbaar licht opleveren. Er zullen vergelijkende analyses van objecten gedaan worden en SPHEREx zal vermoedelijk ook gebruikt worden om samen met andere telescopen onverwachte fenomenen aan de sterrenhemel, zoals bijvoorbeeld een supernova explosie, te bestuderen.

Bron: NASA

 

Eerste publicatie: 16 februari 2019