Astronomisch Nieuws

Nieuwe opnames van Betelgeuze zien er vreemd uit

Betelgeuze lijkt van vorm te veranderen
Betelgeuze ziet er vreemd uit. Credit: ESO/M. Montargès en anderen.

Sinds eind vorig jaar is de stervende ster Betelgeuze in het sterrenbeeld Orion steeds lichtzwakker geworden. Dit leidde tot speculaties dat een supernova aanstaande zou zijn. Wetenschappers hebben met behulp van de Very Large Telescope van de ESO in Chili opnames gemaakt van de ster en die opnames zien er in eerste instantie erg vreemd uit: niet alleen is Betelgeuze lichtzwakker geworden, de ster heeft ook een vreemde vorm gekregen.

Betelgeuze is de rode ster in de linkerbovenhoek van het sterrenbeeld Orion. De ster is ongeveer 700 lichtjaar van de Aarde verwijderd. Betelgeuze heeft een massa van ongeveer 20 zonsmassa en een straal van 900 * de straal van de Zon. De ster heeft een leeftijd van ongeveer 10 miljoen jaar en dat is erg jong voor een ster. Toch heeft Betelgeuze al het rode reuzenstadium bereikt. De ster varieert in helderheid maar is de laatste maanden beduidend minder helder geworden. Betelgeuze is momenteel ongeveer 36 procent minder helder dan wat we van de ster zijn gewend. Alle rode reuzen zullen hun leven als in een supernova eindigen. Dit is nadat de ster alle lichtere elementen heeft verbrand en een kern van ijzer heeft opgebouwd. De ster stort dan ineen.

Een team onder leiding van de astronoom Miguel Montargès van de Katholieke Universiteit van Leuven in België bestudeert sinds december 2019 de ster met behulp van de Very large Telescope van de ESO. Deze telescoop kan sterren in zichtbaar licht fotograferen. De afgelopen week gaf de ESO een persbericht vrij met daarin de laatste foto’s die waren gemaakt met behulp van het Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet Research (SPHERE) instrument gekoppeld aan de VLT. De opnames tonen een ster die afzwakt en die van vormt lijkt te veranderen. Op onderstaande foto wordt de ster vergeleken met een opname van een jaar geleden, gemaakt met hetzelfde instrument en dezelfde telescoop:

Betelgeuze in januari 2019 en december 2019
Betelgeuze in januari 2019 en december 2019: ESO/M. Montargès et al.

Maar de astronomen denken niet dat Betelgeuze binnenkort al in een supernova zal veranderen. Ze stellen dat de ster een periode van activiteit ondergaat waarbij de ster pulseert en er hitte rond het oppervlak van de ster circuleert of dat er stof in onze richting is uitgestoten. Deze hypothese wordt ondersteund door een andere opname van de ster genomen in infrarood licht. Deze opname werd gemaakt door een team van de Parijse Sterrenwacht in Frankrijk.

Geen van de waarnemingen sluiten echter een verrassingssupernova uit en men kan nog steeds niet zeggen wanneer de ster zal ontploffen. Als dit uiteindelijk gebeurd dan zal de supernova de Maan in helderheid overtreffen en zelfs overdag zichtbaar zijn. Astronomen hebben berekend dat dit binnen 100.000 jaar zal gebeuren. Misschien hebben we geluk en kunnen we het nog meemaken …..

 

Eerste publicatie: 15 februari 2020
Bron: ESO en anderen