Nieuwe planeet ontdekt in onze kosmische achtertuin

Astronomen hebben in onze kosmische achtertuin een planeet ontdekt die tot nu toe het meest geschikt voor leven lijkt te zijn.

Astronomen hebben een planeet gevonden die ongeveer net zo groot is als de Aarde en die draait in een baan om de kleine ster Ross 128. Deze ster bevindt zich op een afstand van krap 11 lichtjaar van de Zon. De planeet, bekend als Ross 128b, heeft vermoedelijk oppervlaktetemperaturen die geschikt zijn voor leven zoals wij dat kennen. De studie zal verschijnen in het tijdschrift Astronomy & Astrophysics.

Ross 128b bevindt zich 2,6 * verder van de Aarde dan Proxima b, de potentieel bewoonbare planeet die is gevonden bij de dichtstbijzijnde ster maar de ster Proxima Centauri blaast nogal veel sterke zonnevlammen de ruimte in waardoor Proxima b veel straling krijgt te verduren die de evolutie van leven danig kan verstoren. Straling speelt bij Ross 128b veel minder omdat de moederster geen actieve flare-ster is.

Ross 128b is de meest nabije aardachtige planeet die in een baan binnen de bewoonbare zone om een rustige ster draait.

Een mogelijk bewoonbare wereld

Ross 128b is ontdekt met behulp van de High Accuracy Radial velocity Planet Searcher (HARPS). Dit instrument bevindt zich op de La Silla sterrenwacht van de ESO in Chili. Zoals de naam al zegt meet het instrument de radiale snelheid. Dit zijn de wiebelingen van de ster die worden veroorzaakt doordat er om heen draaiende planeten de ster een beetje uit balans brengen. Dit is een heel andere techniek als de Kepler telescoop die planeten zoekt uitgaande van helderheidsverschillen van sterren die worden veroorzaakt als een planeet voorlangs de ster beweegt.

Uitgaande van de HARPS-metingen heeft het onderzoeksteam berekend dat Ross 128b een massa van minimaal 1,35 * de massa van de Aarde heeft en dat de planeet met een periode van 9,9 Aardse dagen om zijn moederster draait.

Met een dergelijke baan zou Ross 128b onbewoonbaar zijn als de planeet zich in ons zonnestelsel zou bevinden maar omdat Ross 128 veel koeler is dan onze Zon is de temperatuur aan het oppervlak van de nieuw ontdekte planeet gematigd. Of de planeet daadwerkelijk geschikt is voor leven zoals wij dat kennen is echter niet te zeggen. Daarvoor moeten we weten of de planeet een atmosfeer heeft en wat dan de samenstelling van deze atmosfeer is.

Ross128b ontvangt 1,38 keer meer straling van zijn ster dan de Aarde van de Zon ontvangt. Sommige modellen die door theoretici zijn opgesteld zeggen dat een natte planeet met de grootte van de Aarde die een dergelijke hoeveelheid straling ontvangt wolken gaat vormen op grote hoogte in de atmosfeer. Deze wolken reflecteren een groot deel van het invallende licht terug waardoor er geen broeikaseffect kan optreden. Met dergelijke wolken blijft het oppervlak koel genoeg voor de aanwezigheid van vloeibaar water aan het oppervlak. Echter, niet alle modellen zijn het hier mee eens en andere modellen voorspellen dat de atmosfeer van de nieuw ontdekte planeet meer op die van Venus lijkt.

Zoeken naar signalen van leven?

Ofschoon zowel Ross 128 als Proxima Centauri beiden rode dwergen zijn, de meest voorkomende type ster in ons sterrenstelsel, zijn het compleet verschillende objecten.

Proxima Centauri is erg actief en produceert regelmatig sterke zonnevlammen die een atmosfeer kunnen steriliseren of zelfs helemaal kunnen strippen. Ross 128 daarentegen is één van de rustigste rode dwergen die we kennen en ofschoon de ster 2,6 * verder weg is dan Proxima Centauri is het wel een zeer geschikt alternatief doel.

In de nabije toekomst zal Ross 128 wellicht weer nader onderzocht worden als enkele grote telescopen zoals de EELT (European Extremely Large Telescope), de Giant Magellan Telescope en de Thirty Meter Telescope worden opgeleverd. Dit zal midden jaren ‘20 zijn. Dergelijke mega telescopen moeten in staat zijn om Ross 128b rechtstreeks waar te nemen en zelfs de atmosfeer van de planeet te onderzoeken op aanwezigheid van zuurstof, stikstof, methaan en andere potentiële tekenen van leven. De James Webb Space Telescope die begin 2019 gelanceerd moet worden en de Hubble Space Telescope in de ruimte moet opvolgen zal waarschijnlijk niet in staat zijn om onderzoek naar dergelijke tekenen van biologische activiteit te zoeken. Het zou een ander verhaal zijn als Ross 128b, gezien vanaf de positie van de Webb telescoop, voorlangs zijn ster zou bewegen. In dat geval zou de JWST wel degelijk een bijdrage kunnen leveren aan het onderzoek.

Eerder dit jaar was Ross 128 ook al in het nieuws toen astronomen meldden dat ze een vreemd signaal hadden gedetecteerd dat van Ross 128 afkomstig leek te zijn maar verder onderzoek wees uit het het signaal hoogstwaarschijnlijk afkomstig was van een aardobservatiesatelliet en niet van een buitenaardse beschaving.

Ross 128 is een rode dwerg in het sterrenbeeld Cygnus – Zwaan. De ster bevindt zich op een afstand van 10,94 lichtjaar van de Aarde. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 13,5 en is daarom alleen met een flinke telescoop te zien. Ross 128 heeft een oppervlaktetemperatuur van ongeveer 3200 Kelvin en een massa van 0,15 zonsmassa.

Eerste publicatie: 15 november 2017