Uranus - manen

Oberon – maan van Uranus

Oberon - maan van Uranus
Oberon, gefotografeerd door de Voyager 2 tijdens de scheervlucht in januari 1986 (credit: NASA)

Uranus heeft momenteel 27 bevestigde manen waarvan Oberon de buitenste is. Oberon is ook de op één na grootste en de op één na zwaarste maan van Uranus en de negende maan in massa in ons zonnestelsel. Oberon is vernoemd naar de mythische koning van de feeën.

Ontdekking en naamgeving

Oberon werd in 1787 ontdekt door William Herschel. Hij ontdekte de maan tegelijkertijd met de maan Titania. Hij claimde toen nog vier andere manen te hebben ontdekt maar die waarnemingen werden niet bevestigd en dus niet erkend door de Royal Astronomical Society. Het duurde tot bijna 50 jaar na de ontdekking dat een andere astronoom dan Herschel de manen waarnam.

In eerste instantie werd Oberon de tweede maan van Uranus genoemd en in 1848 gaf William Lassell de maan de aanduiding Uranus II. In 1851 ontdekte Lassell twee andere manen bij Uranus, die later Ariël en Miranda werden genoemd, en begon hij de manen van binnen naar buiten te nummeren. Oberon kreeg toen de aanduiding Uranus IV.

In 1852 suggereerde John Herschel de namen Titania en Oberon voor de door zijn vader ontdekte manen. Op verzoek van Lassell zelf werden de namen overgenomen en begon men de manen te vernoemen naar personages uit de werken van Alexander Pope en William Shakespeare. Oberon werd vernoemd naar de Koning van de Feeën uit “A Midsummer Night’s Dream”.

Massa, grootte en baan

Oberon heeft een doorsnede van ongeveer 1523 kilometer, een oppervlakte van 7,285,000 km2 en een massa van 3,014 ± 0,075 * 1021 kilogram. Oberon is de op ‘één na grootste en op één na zwaarste maan van Uranus. In het zonnestelsel neemt de maan de negende plek in qua massa.

Oberon draait op een afstand van 584.000 kilometer om Uranus heen en is daarmee de verst verwijderde van de vijf grote manen. De afstand varieert een beetje want de baan van Oberon is licht excentrisch en ook de inclinatie ten opzicht van het baanvlak van Uranus is klein. Oberon draait in 13,5 dagen om Uranus heen én in dezelfde tijd eenmaal om zijn as. Ook deze maan is dus altijd met dezelfde zijde naar Uranus toe gericht heeft dus een gebonden rotatie net zoals overigens onze eigen Maan

Omdat Uranus gekanteld ligt ten opzichte van de Zon en de manen in het evenaarsvlak van de planeet draaien ondervindt ook Oberon extreme seizoensverschillen waarbij afwisselend de zuidpool en de noordpool gedurende 42 jaar zijn verlicht of 42 jaar in het donker liggen.

Voyager 2

De enige detailopnames van Oberon zijn in januari 1986 gemaakt door de Voyager 2 tijdens zijn scheervlucht langs Uranus. Ongeveer 40% van het oppervlak is gefotografeerd maar slechts 25% in een resolutie die hoog genoeg is voor geologisch onderzoek.

Tijdens de scheervlucht was het zuidelijk halfrond van de maan naar de Zon toe gericht en was het noordelijk halfrond niet waar te nemen. Daar zijn dan ook geen foto’s van gemaakt. Na Voyager 2 is er geen enkele ruimtesonde meer op bezoek geweest bij Uranus en zijn manen en helaas staan er ook geen missies op het programma.

Samenstelling

De dichtheid van Oberon bedraagt 1,63 g/cm3 en is daar mee hoger dan de typische dichtheid van de andere manen van Uranus. De maan bestaat vermoedelijk uit gelijk delen ijsachtig materiaal en een zware niet-vluchtige component, vermoedelijk gesteente en koolstofhoudend materiaal waaronder ook zware organische componenten.

Spectroscopische waarnemingen hebben de aanwezigheid van kristallijn water in het oppervlak van de maan aangetoond. Men neemt aan dat Oberon, net zoals de andere grote manen van Uranus, bestaat uit een rotsachtige kern die is omringd door een ijsachtige mantel. Als dit klopt dan betekent dit dat de kern een straal heeft van ongeveer 480 kilometer en daarmee verantwoordelijk is voor 63% van de straal van de maan en dat de massa van de kern verantwoordelijk is voor 54% van de totale massa van de maan.

De precieze samenstelling van de maan is niet bekend maar als er genoeg ammoniak en andere antivriesachtige componenten voorkomen dan is het mogelijk dat er zich op het grensvlak van de kern en de mantel een vloeibare oceaan bevindt. Deze oceaan zou tot 40 kilometer dik kunnen zijn en de temperatuur zou er rond de 180 Kelvin kunnen bedragen.

Bij deze temperaturen is het niet aannemelijk dat er leven is in een dergelijke oceaan maar als er thermische geisers voorkomen in de korst dan zouden kleine gebieden in de buurt van deze geisers geschikt zijn voor leven. We weten echter helemaal niks over de interne opbouw en samenstelling van Oberon dus aannames over mogelijkheden voor leven zijn allemaal erg suggestief.

Interessante feiten

Oberon is na Umbriël de donkerste maan van Uranus. Het oppervlak van de maan is rood van kleur, alleen daar waar er vers inslagmateriaal ligt is het oppervlak neutraal grijs of blauw van kleur.

Het rood verkleuren van oppervlaktes wordt vaak veroorzaakt door het ruimteweer waarbij grote hoeveelheden elektrisch geladen deeltjes en micrometeorieten gedurende miljoenen jaren het oppervlak bombarderen. Bij Oberon is er vermoedelijk ook sprake van interactie met Uranus.

Het oppervlak van Oberon is van alle manen van Uranus het sterkst bekraterd, dit duidt er op dat de maan het oudste oppervlak heeft. In lijn met de naam van de maan zijn de oppervlaktestructuren vernoemd naar personages uit de werken van Shakespeare. De grootste bekende krater draagt de naam Hamlet en heeft een doorsnede van 206 kilometer. De kraters Macbeth, Romeo en Othello hebben doorsnedes van 203, 159 en 114 kilometer.

Andere opvallende oppervlaktestructuren op Oberon zijnde grote kloven die vergelijkbaar zijn met de kloven op Aarde. Het grootste bekende klovensysteem op Oberon heet Mommur Chasma en heeft een doorsnede van 537 kilometer. Het is vernoemd naar het betoverde bos uit de Franse folklore dat werd geregeerd door koning Oberon

Het zal duidelijk zijn dat we nog niet heel erg veel weten over Oberon. Het is hopen op een nieuwe ruimtemissie naar Uranus en zijn manen zodat onze kennis over deze verre buren groter kan worden.

Oberon in cijfers

Oberon in cijfers
Ontdekt door William Herschel
Datum ontdekking januari 1787
Gemiddelde afstand tot Uranus 583.500 km
Periapsis (dichtste nadering tot Uranus) 582.683 km
Apoapsis (grootste afstand tot Uranus) 584.317 km
Jaar 13,46 Aardse dagen
Omtrek baan 3.666.236,83 km
Gemiddelde baansnelheid 11.349,2 km/u
Baan excentriciteit 0,0014
Equatoriale inclinatie t.o.v. de baan 0.068°
Gemiddelde straal 761,4 km
Omtrek aan de evenaar 4784 km
Volume 1.848.958.769 km3
Massa 2.883.438.065.279.000.000.000 kg
Dichtheid 1,559 g/cm3
Oppervlakte 7.285.101,53 km2
Zwaartekracht aan de oppervlakte 0.332 m/s2
Ontsnappingssnelheid 2559 km/u
Lengte van de dag onbekend

Laatste wijziging: 21 augustus 2015