Astronomisch Nieuws

Ontbrekende schakel in de evolutie van planeten gevonden

Missing link in ontstaan planeten gevonden
Artistieke impressie van het nieuw ontdekte object. Credit: Ko Arimatsu

Voor het eerst hebben astronomen aan de rand van ons zonnestelsel een object ontdekt dat een diameter van 1,6 kilometer heeft. Het bestaan van objecten met een diameter van twee kilometer, zoals het nu gevonden object, wordt al meer dan 70 jaar voorspeld. Deze objecten zijn een belangrijke stap in het planeetvormingsproces en ze liggen tussen de kleine initiële samenklonteringen van stof en ijs en de planeten die we tegenwoordig zien.

De Edgeworth-Kuipergordel is een verzameling van kleine hemellichamen voorbij de baan van Neptunus. Het bekendste Edgeworth-Kuipergordel object is Pluto. Men neem aan dat Edgeworth-Kuiper gordel objecten de overblijfselen zijn van het ontstaan van ons zonnestelsel. Kleine objecten zoals asteroïden die zich in de binnenste delen van het zonnestelsel bevinden zijn in de loop van de tijd onder invloed van straling van de Zon veranderd. Ook botsingen en de aantrekkingskracht van planeten heeft zo zijn invloed gehad. Objecten in de koude, donkere en verre Edgeworth-Kuipergordel zijn onveranderd sinds het ontstaan van het zonnestelsel. Astronomen bestuderen deze objecten om zo meer te leren over het begin van het planeetvormingsproces.

Het wordt al lange tijd voorspeld dat Edgeworth-Kuiper Gordel objecten met een diameter van 2 kilometer tot enkele kilometers bestaan maar ze zijn te ver weg, te klein en te lichtzwak om zelfs met behulp van enorme telescopen zoals de Subaru Telescope rechtstreeks gezien te worden. Een onderzoeksteam geleid door Ko Arimatsu van het National Astronomical Observatory van Japan heeft daarom van een ander techniek gebruik gemaakt: sterbedekkingen. Door een groot aantal sterren te volgen en te zoeken naar de schaduw van een object dat voorlangs een van de sterren beweegt. Het “Organized Autotelescopes for Serendipitous Event Survey” (OASES) plaatste twee kleine telescopen met een spiegeldoorsnede van 28 cm (amateurtelescopen) op het dak van de Miyako openluchtschool op het eiland Miyako en hield gedurende 60 uur ongeveer 2000 sterren in de gaten.

Tijdens het analyseren van de data vonden de onderzoekers een gebeurtenis die overeenkwam met een ster die door een 2,6 kilometer groot Edgeworth-Kuipergordel object werd bedekt. De waarneming wijst erop dat er veel meer Edgeworth-Kuipergordelobjecten zijn dan voorheen werd waargenomen. Dit ondersteunt de modellen waarin planetesimalen eerst langzaam groeien tot kilometer grote objecten voordat enorme groeistuipen ervoor zorgen dat ze tot planeten fuseren.

Zoals Arimatsu het uitlegt is de vondst ook een overwinning voor kleine projecten. Het team had minder dan 0,3% van het budget dat grote internationale projecten voor dergelijke onderzoeken hebben aan te pakken. Ze hadden zelfs niet genoeg geld om een tweede koepel te bouwen voor de tweede telescoop. Maar toch hebben ze een ontdekking gedaan die voor de grotere projecten niet mogelijk is. Nu ze weten dat hun systeem werkt willen ze de Edgeworth-Kuipergordel meer gedetailleerd gaan bestuderen. Bovendien hebben ze ook hun zinnen gezet op de nog onbekendere Oortwolk die zich voorbij de Kuipergordel bevindt.

Het onderzoek is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Astronomy.

Eerste publicatie: 30 januari 2019