Potentiële blote oog komeet valt uit elkaar
Komeet C/2019 Y4 ATLAS werd eind vorig jaar ontdekt en de voorspellingen waren gunstig weer eens een heldere komeet met het blote oog te kunnen zien. De eerste sinds vele jaren. Maar die hoop is vervlogen want C/2019 Y4 ATLAS is uit elkaar gevallen.
De komeet is in drie of vier stukken uit elkaar gevallen. Afbeeldingen van 11 en 12 april laten brokstukken zien binnen de binnenste coma van de komeet en die duiden op een recente gebeurtenis waarbij er brokstukken zijn afgesplitst. Dit uiteenvallen is ook door amateurastronomen uit Nederland en België gefotografeerd.
De voorspellingen waren dat komeet C/2019 Y4 ATLAS de helderste komeet sinds Hale-Bopp in 1997 aan de sterren hemel zou worden. Astronomen verwachtten dat de komeet eind van de maand al met het blote oog te zien zou zijn. Dat zal helaas niet meer gebeuren want met het uiteenvallen in verschillende delen is de helderheid inmiddels ook afgenomen.
De komeet is op 28 december 2019 ontdekt met behulp van het Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) in Hawaii. C/2019 Y4 Atlas is een vrijwel parabolische komeet met een sterk excentrische baan die de komeet iedere 6000 jaar in de buurt van de Aarde brengt.
Dat de komeet uiteen is gevallen is niet meteen een verrassing want hij werd wel erg snel helder. Als een komeet dichter bij de Zon kwam begint hij grote hoeveelheden bevroren vluchtige stoffen uit te stoten. Het was duidelijk dat C/2019 Y4 ATLAS grote hoeveelheid gassen uitspuwde en dat heeft vermoedelijk ook bijgedragen aan het uiteenvallen van de komeet.
In de eerste week van april merkten astronomen al op dat de komeet zich anders begon te gedragen. In een Astronomer’s Telegram van 6 april 2020 meldde de astronoom Quanzhi Ye van de universiteit van Maryland al dat hij een langgerekte pseudo-kern waarnam die in de richting van de staart was gericht. De vorm was volgens hem consistent met een plotselinge afname of stoppen van de stofproductie zoals die verwacht zou worden bij een grote verstoring van de kern. Dat de vorm van de komeet aan het veranderen was werd toen ook al opgemerkt door Nederlandse en Belgische amateurastronomen.
Foto’s van 12 april laten al vier verschillende fragmenten zien. Het meest westelijke fragment lijkt het grootste te zijn. Ook de helderheidsverdeling van de komeet is veranderd.
De komeet kan nu snel uitdoven want de verschillende fragmenten betekenen een groter oppervlak dat wordt blootgesteld aan de elementen in de ruimte. Bovendien komt de komeet ook snel dichter bij de Zon. Jammer dat dit gebeurt want we hadden de eerste heldere komeet sinds meer dan 20 jaar kunnen zien.
Eerste publicatie: 14 april 2020
Bron: diversen