Astronomisch Nieuws

Röntgenstraling waargenomen bij Uranus

Compositieafbeelding van Uranus
Deze compositieafbeelding gemaakt door Chandra uit 2002 (roze) toont Uranus in röntgenlicht. De opname is gecombineerd met een opname in optisch licht die door de Keck-1 Telescope op Hawaii in 2004 is gemaakt. Credit: NASA / CXO / University College London / Dunn et al.

Uranus, de zevende planeet in ons zonnestelsel, en zijn ringen lijken voornamelijk röntgenstraling te produceren röntgenstraling van de Zon te weerkaatsen maar er is ook röntgenstraling van het poollicht van de planeet afkomstig.

Volgens astrofysicus William Dunn is er röntgenstraling waargenomen afkomstig van kometen, Venus, de Aarde, Mars, Saturnus, Jupiter en enkele van zijn manen, Saturnus en Pluto. Dunn is hoofdauteur van het artikel en werkzaam bij het Mullard Space Science Laboratory van de universiteit van Londen.

Mercurius bevindt zich te dicht bij de Zon om vanaf de Aarde op röntgenstraling te worden onderzocht maar er is wel met instrumenten in een baan om de planeet röntgenstraling in kaart gebracht.

Alleen bij de ijsreuzen Uranus en Neptunus was tot nu toe geen röntgenstraling waargenomen. Dunn en zijn collega’s gebruikten gegevens die door de Chandra röntgentelescoop in 2002 en 2017 zijn verzameld. Ze vonden een duidelijk signaal van röntgenstraling in de eerste waarnemingen en ook een mogelijke uitbarsting van röntgenstraling in de waarnemingen die 15 jaar later waren gedaan.

Wat zou de oorzaak kunnen zijn dat Uranus röntgenstraling uitzendt? Volgens de onderzoekers voornamelijk de Zon.

Hoewel het team aanvankelijk verwachtte dat de meeste gedetecteerde röntgenstraling afkomstig zou zijn van verstrooiing van de emissie van de Zon zijn er duidelijke aanwijzingen dat er ten minste één andere bron aanwezig is.

Een mogelijkheid is dat de ringen van Uranus röntgenstraling produceren zoals dat ook het geval is voor de ringen van Saturnus. Uranus is omringd door geladen deeltjes zoals elektronen en protonen. Als deze energetische deeltjes botsen met de ringen dan zou dat proces er voor kunnen zorgen dat de ringen opgloeien in röntgenlicht.

Een andere mogelijkheid is dat tenminste een deel van de röntgenstraling afkomstig is van de poollichten van Uranus. Poollichten zijn eerder al op andere golflengtes waargenomen op de planeet.

In de poollichten van de Aarde wordt ook röntgenstraling uitgezonden. Deze wordt geproduceerd door energetische elektronen nadat ze door het magneetveld van de planeet naar de polen zijn gereisd en daar door de atmosfeer worden vertraagd.

Ook Jupiter heeft poollicht. De röntgenstraling van de poollichten van Jupiter zijn afkomstig van twee bronnen: elektronen die langs de magnetische veldlijnen naar beneden reizen, net zoals op Aarde, en positief geladen atomen en moleculen die neerregenen op de poolgebieden van Jupiter.

De onderzoekers zijn er echter niet helemaal zeker van door wat de poollichten op Uranus worden geproduceerd. Misschien dat de waarnemingen van de Chandra helpen om dit raadsel op te lossen.

De bevindingen werden in de Journal of Geophysical Research gepubliceerd.

Artikel: W.R. Dunn et al. 2021. A low signal detection of X-rays from Uranus. Journal of Geophysical Research 126 (4); 

 

Eerste publicatie: 2 april 2021
Bron: diverse persberichten