Ruimtevaartorganisaties

Roscosmos – het Russische ruimtevaartagentschap

Roscosmos is ook bekend als Roscosmos State Corporation for Space Activities. Roscosmos coördineert de ruimtevaartactiviteiten in Rusland. Het coördineert samen met het ministerie van defensie van de Russische Federatie de militaire lanceringen maar voert ook civiele activiteiten uit zoals een astronautenprogramma.

Roscosmos
Logo van het Russische ruimtevaartagentschap Roscosmos.

Roscosmos ontstond in 1992 en was eerder bekend als Russische Federale Ruimtevaartagentschap. Roscosmos ontstond uit de samenvoeging van dit agentschap met de United Rocket and Space Corporation. De Russische betrokkenheid in de ruimtevaart gaat echter terug tot de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw toen de voormalige Sovjet-Unie liet zien de beste te zijn in de ruimtevaart. In die tijd werden er diverse records gebroken waaronder de eerste kunstmaan in een baan om de Aarde en de eerste mens in de ruimte.

Kort na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kwam Roscosmos in een heel ander vaarwater terecht en werden de schaarse middelen geïnvesteerd in het International Space Station en tot op vandaag is Roscosmos nog steeds een grote deelnemer.

De Amerikaanse-Russische Space Race

De Sovjets bouwden een grote ervaring op in de ruimte. Konstatin Tsiolkovsky was een van de belangrijkste raketgeleerden in de Sovjet-Unie. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog versterkten de Sovjets zich met mensen die aan het Duitse V2-proramma hadden gewerkt. Overigens maakten ook de Amerikanen gebruik van een groep Duitse raketgeleerden die aan de V2 hadden gewerkt.

Tijdens het Internationale Geofysische Jaar van 1957-58 lanceerden de Sovjets hun eerste kunstmaan (Spoetnik). In de Verenigde Staten ontstond bezorgdheid over de invloed van het communisme in de ruimte. In de tijd dat de Amerikanen probeerden om ook in de ruimte te geraken vestigden de Sovjets record na record. Ze lanceerden de eerste man in de ruimte (Yoeri Gagarin), de eerste vrouw in de ruimte (Valentina Tereshokova), de eerste scheervlucht langs de Maan (Luna 1) en de eerste drie-persoons bemanning (Voskhod 1).

Aan het einde van de jaren zestig, toen de Amerikanen op dreef waren met hun maanlandingen hadden de Sovjets last van exploderende N1-raketten. Deze draagraket zou ook gebruikt kunnen worden voor bemande reizen naar de Maan. De Sovjets richtten hun aandacht daarna op de ontwikkeling van een ruimtestation. Ze deden dit met de Saljoet- en de Mir-programma’s. In 1994 verbleef Valeri Polyakov het langste in de Mir.

Bijdragen aan het Internatonal Space Station

Ondertussen was er met de oude rivaal uit de Koude Oorlog een samenwerking op gang gekomen. Die samenwerking begon in 1975 met het Apollo-Sojoez Test Project en ging verder met het bezoek van verschillende NASA-astronauten aan de Mir.

Nadat de Sovjet-Unie in 1991 uit elkaar viel bleef er weinig geld over voor een ruimtevaartprogramma. Roscosmos werd opgericht om de ruimtevaartactiviteiten in Rusland te coördineren en de aandacht werd gericht op deelname aan het International Space Station en het veilig ontmantelen van het ruimtestation Mir.

Rusland nam vanaf het begin deel aan het International Space Station. In 1998 was de Zaraya-module de eerste die werd gelanceerd. Ook aan de Zvevda-module leverde Roscosmos een grote bijdrage net zoals aan de Rassvet-module. Bovendien levert Roscosmos de onbemande Progress om vrachtvluchten naar het ISS uit te voeren. Er zijn inmiddels tientallen geslaagde vrachtvluchten uitgevoerd met deze Progress maar in 2014 en 2015 waren er wat problemen.

De Russen zijn lange tijd de enigen geweest die mensen naar het Internationale Space Station konden lanceren. Ze gebruiken daarvoor de Sojoez die vanaf Baikonoer Cosmodrome in Kazachstan wordt gelanceerd. Dit lanceercomplex was vroeger een onderdeel van de Sovjet-Unie en wordt nu door de Russen geleased. Op termijn gaan de Russen vanaf eigen bodem lanceren. Ze zijn bezig met de bouw van een nieuw complex dat Vostochny heet. Ondertussen is ook SpaceX in staat mensen naar het ISS te brengen en is Boeing bezig met testen van hun bemande Starliner capsule.

Omdat de Russen veel hardware hebben geleverd voor het ISS mogen ze ook veel astronauten er naar toe brengen. Veel driepersoons bemanningen die naar het ruimtestation vertrekken voor een langdurig verblijf hebben tenminste één Rus aan boord.

Onbemande ruimtemissies

Roscosmos is een grote speler op de markt voor commerciële lanceringen voor andere landen. Er zijn de laatste jaren enkele keren problemen geweest met een Proton raket en drie keer binnen 16 maanden ging het mis met de Breeze-M trap hetgeen eind 2012 leidde tot een grootschalig onderzoek naar de problemen. In 2013 faalde een booster binnen 17 seconden na de lancering en ook in 2015 en 2016 gingen er satellieten verloren tijdens de lancering.

Naast lanceringen voor andere landen lanceert Roscosmos ook satellietmissies voor zichzelf. Dit kunnen aardobservatiesatellieten zijn maar ook militaire satellieten, telecommunicatiesatellieten of GPS-satellieten van het Glonass-programa.

In 2013 botste een fragment van de Chinese Fengyun 1C satelliet met een kleine Russische laser-ranging satelliet. Deze BLITS (Ball Lens in The Space) werd daarbij uit zijn originele baan gesloten en brak in tweeën.

Rusland voert samen met de ESA de ExoMars-missie uit. Het eerste deel van de missie, de Trace Gas Orbiter, is inmiddels succesvol gelanceerd. Het tweede deel van ExoMars is een rover waarvan de lancering is uitgesteld tot 2022 (Als gevolg van de Russische inval in Oekraïne heeft de ESA alle samenwerking met Roscosmos gestaakt en staat de Rosalind Franklin rover in een opslag te wachten op betere tijden). Roscosmos hoopt dat de missie een einde maakt aan een serie van mislukte Mars-missies waarvan de Phobos-Grunt-missie in 2012 de laatste was.

Rusland werkt aan de ontwikkeling van een serie van robotische Maan-missies die Luna-Glob wordt genoemd. Echter, er zijn grote budgettaire problemen en de verwachtingen zijn dat de eerste missie niet voor 2025 gelanceerd zal worden.

Eerste publicatie: 24 september 2016
Laatste update: 23 november 2022
Bron: space.com