Astronomisch Nieuws

Rosetta fotografeert uitbarsting op komeet 67P/Churymov-Gerisamenko

Uitbarsting op komeet 67P
De uitbarsting op komeet 67P/Churyumov-Gerisamenko werd door de Rosetta gefotografeerd vanaf een afstand van 186 kilometer (credit: ESA)

De OSIRIS-camera aan boord van de Rosetta nam op 29 juli een kortdurende maar heftige uitbarsting waar op komeet 67P/Churyumov-Gerisamenko.

De opname werd gemaakt toen de sonde zich op een afstand van 186 km van de komeet bevond. De snelheid van de uitbarsting wordt geschat op 10 m/s en komt uit de zogenoemde nek van de komeet in het bergachtige Anuket gebied.

Op 13 augustus 2015 bereikt de komeet zijn perihelium om de Zon. Het perihelium is de kortste afstand tussen de komeet en de Zon. Deze afstand is een derde van de afstand toen de Rosetta er een jaar geleden arriveerde. De komeet draait met een periode van 6,5 jaar om de Zon.

De periode rond het perihelium is voor de wetenschappers interessant omdat de warmte van de Zon zal leiden tot een maximale uitstoot van stof en gas. Nog nooit eerder hebben astronomen dit deel in de levenscyclus van een komeet zo goed kunnen bestuderen.

Door de warmte van de Zon zal het materiaal aan de oppervlakte worden vernieuwd waarbij dit nieuwe materiaal blootgesteld gaat worden aan kosmische straling en de straling van de Zon. Nog nooit eerder hebben wetenschappers dit proces kunnen bestuderen.

Op 29 juli nam de Rosetta een uitbarsting waar die door verschillende instrumenten werd geregistreerd. De OSIRIS-camera fotografeerde de uitbarsting vanaf de kern van de komeet, andere instrumenten registreerden veranderingen in de structuur en de samenstelling van de gasachtige coma waarin de ruimtesonde zich bevindt en ze detecteerden een toename van stofdeeltjes.

Welhaast het meest verrassende was dat men zag dat de uitbarsting er voor zorgde dat het magnetische veld van de zonnewind verder weg werd geduwd van de kern van de komeet.

Het is de helderste uitbarsting die tot nu toe is waargenomen. De uitbarstingen zijn, vergeleken met de kern, erg zwak en men moet daarom behoorlijk spelen met het contrast op de foto’s om ze zichtbaar te maken maar de uitbarsting van nu is helderder dan de kern zelf.

Kort na de uitbarsting nam ook het ROSINA-insrument duidelijke veranderingen in de structuur van de coma waar en werden er veranderingen in de samenstelling van de uitstromende gassen waargenomen. Zo nam de hoeveelheid koolstofdioxide toe met een factor twee en de hoeveelheid methaan met een factor vier en de uitstoot van waterstofsulfide met een factor zeven maar bleef de hoeveelheid uitgestoten water constant. Er zijn zelfs signalen aangetroffen waaruit blijkt dat er mogelijk zwaardere koolwaterstofmoleculen zijn uitgestoten die dan weer gelinkt kunnen worden aan het uitgestoten stof. Deze metingen zullen echter nog nader moeten worden onderzocht.

Veertien uur na de uitbarsting nam het GIADA-instrument een verhoogde inslag van stofdeeltjes waar. Normaal worden er 1-3 per dag gemeten maar nu liep dit op tot 30 per dag. Op 1 augustus werd in een periode van 4 uur 70 deeltjes gedetecteerd waaruit geconcludeerd kan worden dat de uitbarsting een significant effect heeft op het stof in de omgeving.

Het was niet de hoeveelheid deeltjes maar ook de snelheid van de deeltjes die duidde op veranderingen. De gemiddelde snelheid nam toe van 8 m/s tot 20 m/s met pieken tot 30 m/s.

Maar het meest verrassende aan de uitbarsting was wel dat die er voor zorgde dat de zonnewind gedurende enkele minuten weg werd geduwd van de kern van de komeet.

De baan van 67P/Churyumov-Gerisamenko
De baan van komeet 67P/Churyumov-Gerisamenko en zijn positie in het perihelium, de dichtste nadering tot de Zon. De posities van de planeten zijn ingetekend voor 13 augustus 2015. (credit: ESA)

 

Bron: diverse persberichten, ESA, 11 augustus 2015