Sterrenkunde koeterwaals

Sterrenkunde koeterwaals – Grote Moleculaire Wolken

Ze worden “wolken” genoemd omdat het, zoals veel dingen in het heelal, gewoon diffuse klonten zijn. Het woord “moleculair” wordt gebruikt omdat ze oud genoeg zijn om hun elementen als moleculen te binden. En tot slot, ze zijn groot, heel erg groot. De kleinste zijn slechts een tiental lichtjaar in doorsnede maar de grootste hebben een diameter van meer dan 650 lichtjaar.

De moleculaire wolk in het sterrenbeeld Perseus
De moleculaire wolk in het sterrenbeeld Perseus

De meeste grote moleculaire wolken in ons sterrenstelsel bevinden zich in een band tussen 11.000 en 24.000 lichtjaar van het centrum en bijna alle bevinden zich binnen de hoofdschijf. Deze wolken zijn belangrijke locaties voor stervorming. Elke moleculaire wolk bevat genoeg materiaal om ergens tussen de 10.000 en 10 miljoen sterren ter grootte van de Zon mee te maken.

Als hij niet wordt verstoord dan kan een individuele wolk miljoenen jaren blijven bestaan. Maar als een wolk te dicht bij een andere wolk komt of wordt geraakt door een explosiegolf van een supernova dan kan de wolk destabiliseren. Als dat gebeurt stort de wolk ineen. Stukken van de wolk breken af en vallen verder ineen en vormen uiteindelijk het embryo dat zich zal gaan ontwikkelen tot een stellair systeem. Een enkel grote moleculaire wolk kan uiteenvallen in duizenden en zelfs miljoenen individuele sterren. De grootste zullen delen van de wolk verlichten voordat de intense straling deze volledig verdampt.

Visueel zijn grote moleculaire wolken niet bijzonder om naar te kijken. Ze zijn veel dichter van gemiddeld, hoewel ze minder dan 1% van het volume van de binnenste regionen van een sterrenstelsel innemen, nemen ze meer dan de helft van de dichtheid in beslag. Bij die dichtheden kan zichtbaar licht er niet doorheen dringen dus ze kunnen het best worden gezien als zwarte vlekken die achtergrondsterren verduisteren. Voorbeelden van grote moleculaire wolken zijn de Taurus Moleculaire Wolk, de Carinanevel en de Orion Moleculaire Wolk. Deze zijn allemaal zichtbaar met een redelijke amateurtelescoop.

Dit artikel maakt deel uit van de serie Sterrenkunde – koeterwaals. Het zijn vertaalde en eventueel bewerkte berichten van de rubriek Astronomy 101 van de website UniverseToday