Sterrenkunde koeterwaals – Heliosfeer
Als je een handige definitie wilt hebben van wat binnen het zonnestelsel is dan is de heliosfeer de beste keuze. Dit is een gebied dat wordt gedomineerd door deeltjes die constant van de Zon worden weggeblazen en het eigen magnetisch veld van de Zon. Dit gebied strekt zich uit tot miljarden kilometers voorbij de baan van Pluto.
De Zon genereert constant iets dat we de zonnewind noemen en die bijna volledig uit elektronen bestaat. Deze elektronen stromen door het zonnestelsel. Maar uiteindelijk stuiten ze op het algemene interstellaire medium, een dun plasma gemaakt van deeltjes die niet uit ons zonnestelsel komen.
Omdat de zonnewind zo snel waait vormt hij een “bubbel” met een lage dichtheid in het omringende interstellaire medium. Het is deze bubbel die we de heliosfeer noemen.
Aan de buitenste rand van de heliosfeer zit de zogenaamde “termination shock”, waar de deeltjes van de zonnewind snel vertragen wanneer ze het interstellaire medium raken. Daar voorbij is de “heliosheath”, een breed en wazig overgangsgebied waar de zonnewind zich vermengt met het interstellair medium. De plaats waar het mengen uiteindelijk eindigt en je de pure interstellaire ruimte tegenkomt wordt de heliopause genoemd.
Het magneetveld van de Zon, dat domineert in de heliosfeer, beschermt het zonnestelsel tegen dodelijk geladen deeltjes die uit de omringende Melkweg komen.
Ondanks zijn naam is de heliosfeer niet bepaald een bol. Omdat de Zon in zijn baan rond het centrum van ons sterrenstelsel beweegt krijgt de heliosfeer een lang, komeetachtig uiterlijk. Het is afgestompt in de richting waarin we reizen en strekt zich uit in een lange staart achter ons aan.
Twee ruimtevaartuigen hebben hun weg gevonden voorbij de heliosfeer. Voyager 1 bereikte de heliopause op 25 augustus 2012, gevolgd door Voyager 2 op 2 november 2018. Deze prestatie maakt ze de enige door mensen gebouwde machines die momenteel in de interstellaire ruimte zijn.
Dit artikel maakt deel uit van de serie Sterrenkunde – koeterwaals. Het zijn vertaalde en eventueel bewerkte berichten van de rubriek Astronomy 101 van de website UniverseToday
