Sterrenkunde koeterwaals – Interstellair Medium
Wat vult de uitgestrekte ruimtes tussen de sterren? Meestal niets, die vlaktes zouden in een laboratorium hier op Aarde als een vacuüm worden geregistreerd. Maar het is niet helemaal, 100%, leeg. Als je goed kijkt en lang genoeg wacht dan zie je nog een bijenkorf van activiteit.
Geladen deeltjes vliegen voorbij. Kleine stofdeeltjes drijven rond. Atomen en moleculen dansen samen een wals. Dit is het interstellaire medium.
Deze personages komen uit allerlei plaatsen. Sommige atomen, zoals waterstof en helium, zweven al rond sinds de Oerknal. Krachtige explosies zoals supernova’s brengen stromen kosmische straling teweeg. Dit zijn geladen deeltjes die met bijna de snelheid van het licht reizen. In de koude vlaktes van ons sterrenstelsel kunnen moleculen elkaar vinden en drijvende wolken van stofkorrels maken.
Maar veel is er niet. In de koudste en dichtste delen van het interstellaire medium kunnen dichtheden oplopen tot een miljoen moleculen per kubieke centimeter. In de heetste, meest diffuse delen dalen de dichtheden tot 104 per kubieke centimeter.
Ter vergelijking, de dichtheid van de aardse atmosfeer op zeeniveau bedraagt ongeveer 1019 moleculen per kubieke centimeter.
De dichtste gebieden van het interstellaire medium, bekend als moleculaire wolken, dienen als kraamkamers voor sterren. Deze nemen minder dan 1% van het volume van ons sterrenstelsel is beslag. Wanneer er sterren worden gevormd zuigen ze enorme hoeveelheden gas op om planetaire systemen te vormen.
Wanneer sterren sterven geven ze hun materiaal terug in de interstellaire ruimte in de vorm van supernova-schokgolven en stellaire bubbels. Dit vult de voorraden aan.
In 2012 werd de Voyager 1 ruimtesonde het eerste door mensen gemaakte object dat het interstellaire medium bereikte. De ruimtesonde stuurt nog steeds waardevolle gegevens over deze gebieden terug naar de Aarde.
Dit artikel maakt deel uit van de serie Sterrenkunde – koeterwaals. Het zijn vertaalde en eventueel bewerkte berichten van de rubriek Astronomy 101 van de website UniverseToday
