Sterrenkunde koeterwaals – Zonnevlekken

Zonnevlekken zijn gebieden op de Zon waar het oppervlak donkerder lijkt dan de omliggende omgeving. Ze worden veroorzaakt door het enorme magneetveld van de Zon dat zich ophoopt en door het oppervlak heen stoot. Zonnevlekken hebben de neiging om volgens een 11-jarige cyclus die de magnetische activiteit van de Zon volgt, te komen en te gaan.

Alhoewel ze vóór de uitvinding van de telescoop moeilijk te observeren waren wisten astronomen al sinds de oudheid over het bestaan van zonnevlekken. Galileo Galilei deed veel zonnevlekkenwaarnemingen en gebruikte hun beweging om te bewijzen dat de Zon ronddraaide.

Eeuwenlang hebben astronomen een regelmatig patroon van 11 jaar vastgelegd voor het verdwijnen en weer opduiken van zonnevlekken. Door zorgvuldige observatie, metingen en laboratoriumexperimenten hebben astrofysici vastgesteld dat de activiteit van deze vlekken verband houdt met het magnetische veld van de Zon. Wanneer het magnetische veld zwak en ontward is verschijnen er weinig vlekken. Na verloop van tijd verstrikt de rotatie van de Zon de magnetische veldlijnen waardoor ze uit het oppervlak barsten zoals wormen die uit een rotte appel springen. De vlekken verschijnen waar de veldlijnen bestaan en weer terugkeren naar het oppervlak.

Zonnevlekken lijken donkerder omdat ze koeler zijn dan het omringende oppervlak, het temperatuurverschil bedraagt meestal een paar duizend Kelvin. De sterke magnetische velden ter plaatse van de vlekken verhinderen de normale cycli van warmteconvectie nabije het oppervlak waardoor er een verkoelend effect ontstaat.

Andere sterren hebben ook vlekken en in dat geval spreken astronomen over sterrenvlekken.

Lees meer over zonnevlekken op Kuuke’s Sterrenbeelden.

Dit artikel maakt deel uit van de serie Sterrenkunde – koeterwaals. Het zijn vertaalde en eventueel bewerkte berichten van de rubriek Astronomy 101 van de website UniverseToday