Astronomisch NieuwsSterren

Stofschijf rond Proxima Centauri ontdekt

Artist impressie van de stofschijf rond Proxima Centauri
Artist impressie van de stofschijf rond Proxima Centauri. Credit: ESO

Astronomen hebben met behulp van de ALMA telescoop een stofschijf aangetroffen rond de nabije ster Proxima Centauri. De radiotelescoop heeft de gloed waargenomen die afkomstig is van koud stof in een gebied dat zich op een afstand van 1 tot 4 Astronomische Eenheden van de ster bevindt. De gegevens wijzen ook op de aanwezigheid van een buitenste stofschijf en wijzen mogelijk ook op de aanwezigheid van een planetenstelsel. De waargenomen structuren lijken veel op de gordels in ons eigen zonnestelsel en men vermoedt dat ze uit ijs en gesteente bestaan.

Proxima Centauri is na de Zon de meest nabije ster. Het is een zwakke rode dwerg op een afstand van ongeveer 4 lichtjaar in het zuidelijke sterrenbeeld Centaurus. In 2016 werd een planeet met de grootte van de Aarde gevonden maar de recente waarnemingen van de ALMA laten zien dat er meer is dan alleen een planeet.

Astronomen leggen uit dat het stof rond Proxima Centauri belangrijk is omdat het, na de ontdekking van de aardse planeet Proxima b, de eerste aanwijzing is voor de aanwezigheid van een uitgebreider planetensysteem en niet alleen de enkele planeet die we al kennen.

Stofgordels zijn de overblijfselen van het materiaal dat niet is gebruikt voor het vormen van grotere objecten zoals planeten. De deeltjes van gesteente en ijs in deze gordels variëren in grootte van stofdeeltjes kleiner dan een millimeter tot asteroide-achtige objecten die vele kilometers groot kunnen zijn.

Het stof komt voor in een gordel die zich tot enkele honderden miljoenen kilometers van Proxima Centauri uitstrekt. De stofschijf heeft een massa van ongeveer 1/100-ste aardmassa. De temperatuur van deze gordel wordt geschat op -230 °C en dat is net zo koud als de Kuipergordel in de buitenste delen van ons zonnestelsel.

De waarnemingen van de ALMA wijzen ook op de aanwezigheid van een tweede, nog koudere stofschijf die zich tien keer verder weg bevindt als de eerste. Als deze wordt bevestigd dan is dit zeer interessant omdat Proxima Centauri zelf kouder en zwakker is dan onze Zon. Beide gordels bevinden zich veel verder weg dan de planeet Proxima b die op een afstand van slechts 4 miljoen kilometer om de ster heen draait.

Volgens de onderzoekers wijzen de resultaten op de aanwezigheid van een meervoudig planeetsysteem waar in het verleden veel interacties hebben plaatsgevonden en die hebben geresulteerd in het ontstaan van een stofschijf. Nader onderzoek is nodig om nog additionele, nog niet ontdekte planeten aan te tonen.

Het planetensysteem van Proxima Centauri is ook interessant omdat er plannen zijn, het zogenaamde Starshot project, om het systeem met behulp van micro-sondes die aangedreven worden door zeilen, te verkennen. De aanwezigheid van stof in het systeem is dan wel belangrijk bij het plannen van een dergelijke missie.

Deze eerste resultaten tonen ook aan dat ALMA in staat is om stofstructuren rond Proxima Centauri te detecteren. Verdere waarnemingen zullen een gedetailleerder beeld gaan opleveren over het planetensysteem van Proxima Centauri en in combinatie met de studie van protoplanetaire schijven rond jonge sterren kan er meer inzicht verkregen worden in de processen die hebben geleid tot het ontstaan van de Aarde en ons zonnestelsel ongeveer 4,6 miljard jaar geleden.

 

Het onderzoek is onder de titel “ALMA Discovery of Dust Belts Around Proxima Centauri”, verschenen in de Astrophysical Journal Letters.

Eerste publicatie: 3 november 2017
Bron: ESO