Wie was Subrahmanyan Chandrasekhar?
Op 19 oktober 1910 werd in Lahore, India de Indiase astrofysicus en Nobelprijswinnaar Subrahmanyan Chandrasekhar geboren. In 1983 kreeg hij samen met Alfred Fowler de Nobelprijs voor de Natuurkunde voor hun belangrijke ontdekkingen die hebben geleid tot de algemeen geaccepteerde theorie over de latere evolutionaire stadia in het leven van zware sterren. In 1930 won zijn oom Chandrasekhara Venkata Raman ook al de Nobelprijs voor de natuurkunde.
De belangrijke wetenschappelijke bijdrage waarvoor Chandrasekhar de Nobelprijs kreeg heeft betrekking op een fundamenteel onderwerp in ons heelal. Hoe evolueren sterren en wat gebeurt er met sterren, vooral de zware sterren die veel zwaarder zijn dan onze Zon. De manier waarop een ster in een latere fase evolueert is namelijk sterk afhankelijk van zijn massa. En op dit gebied leverde Chandrasekhar een belangrijke bijdrage. Hij toonde aan dat er een maximale massa is die tegen de druk van de zwaartekracht in ondersteunt kan worden door een druk die wordt geleverd door elektronen en atoomkernen. Die limiet heeft een waarde van 1,44 zonsmassa. Dit was al in 1930, toen Chandrasekhar nog studeerde, bepaald. Deze zogenaamde limiet van Chandrasekhar speelt een cruciale rol in de evolutie van sterren. Als de massa van een ster de limiet overschrijdt dan wordt de ster geen witte dwerg aan het eind van zijn leven. De ster blijft dan onder de extreme druk van zijn eigen zwaartekracht ineenstorten.
De formulering van de limiet van Chandrasekhar leidde tot de ontdekking van neutronensterren en zwarte gaten. Gedurende het grootste deel van hun leven blijven sterren stabiel en dat komt omdat de opwaartse druk die door atoomkernen en elektronen wordt gegenereerd in evenwicht is met de neerwaartse druk van de zwaartekracht. Er komt voor ieder ester echter een tijd dat de reacties in de kern afnemen en dat betekent dat de opwaartse druk niet meer in evenwicht kan blijven met de zwaartekracht. Afhankelijk van de massa van de ster zijn er drie mogelijk eindstadia van een ster: een witte dwerg, een neutronenster en een zwart gat.
Subrahmanyan Chandrasekhar was zijn gehele leven bekend als Chandra, Hij werd op 19 oktober 1910 geboren. Zijn vader was Subrahmanyan Ayyar, een Indiase overheidsfunctionaris die belast was met het toezicht op het treinverkeer. Zijn moeder heette Sitalaksmi Aiyar. Hij had de nodige broers en zussen: twee oudere zussen, drie jongere broers en vier jongere zussen. Zijn vader wilde graag dat ook hij in overheidsdienst ging werken maar Chandra wilde wetenschapper worden, iets wat door zijn moeder werd gestimuleerd. Zijn oom Chandrasekhara Venkata Raman was een soort rolmodel voor de jonge Chandra die aan het Presidentieel Collega van de universiteit van Madras ging studeren. In juli 1930 kreeg hij van de Indiase regering een beurs om zijn studie te voltooien aan de universiteit van Cambridge.
Tijdens zijn eerste jaar in Cambridge werd Chandra al uitgenodigd voor de maandelijkse bijeenkomsten van de Royal Astronomical Society. Op uitnodiging van Max Born verbleef hij in de zomer van 1931 in Göttingen. Op advies van Paul Dirac verbleef hij het laatste jaar van zijn studie in Kopenhagen waar hij college volgde aan het Instituut voor Theoretische Natuurkunde. Hier ontmoette hij Niels Bohr. In 1933 verkreeg hij zijn PhD en deed hij van 1933 tot 1937 verder onderzoek aan het Trinity College van de universiteit van Cambridge. In 1937 werd hij door de universiteit van Chicago aangetrokken. Hier zou hij tot aan zijn pensioen in 1985 blijven. In 1999 vernoemde NASA de derde van zijn vier “Grote Observatoria” naar Chandrasekhar. De Chandra röntgentelescoop werd in juli 1999 gelanceerd en functioneert nog steeds.
Subrahmanyan Chandrasekhar overleed op 21 augustus 1995 in Chicago.
Eerste publicatie: 19 oktober 2020
