TESS vindt zijn kleinste planeet tot nu toe
De Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) van de NASA heeft een planeet ontdekt die qua grootte tussen de Aarde en Mars invalt. Deze planeet draait om een nabije heldere maar koele ster. De planeet is L- 98-59b genoemd en het is de kleinste planeet die TESS tot nu toe heeft gevonden.
Rond de ster draaien al twee andere planeten. Van al deze drie planeten is de grootte bekend maar er is verder onderzoek nodig om te kijken of ze een atmosfeer hebben en indien ze die hebben uit welke gassen die atmosfeer bestaat. De planeten rond L 98-59 verdubbelen het aantal kleine exoplaneten.
De ontdekking is door Veselin Kostov, astrofysicus bij het Goddard Space Flight Center van de NASA, beschreven in een artikel dat op 27 juni 2019 in The Astronomical Journal is gepubliceerd.
L 98-59b heeft een grootte van 0.8 * de Aarde en is ongeveer 10% kleiner dan de eerdere recordhouder die met behulp van de TESS is ontdekt. De gast ster, L 98-59, is een rode dwerg van spectraalklasse M. Deze ster heeft een massa van 0.3 * de Zone en bevindt zich op een afstand van ongeveer 35 lichtjaar in het zuidelijke sterrenbeeld Volans – Vliegende Vis. L 98-59b is een record voor TESS maar met behulp van de voorganger, de Kepler Space Telescope van de NASA, zijn kleinere planeten gevonden waaronder bijvoorbeeld Kepler-37b. Deze planeet is slechts 20% groter dan onze Maan.
De twee andere planeten in het systeem, L 98-59c en L 98-59d, hebben een grootte van respectievelijk 1,4 en 1,6 * de Aarde. Alle drie de planeten werden door de TESS met behulp van de transitiemethode gevonden.
De TESS neemt steeds gedurende 27 dagen een gebied van 24 bij 96 graden waar. Dit wordt een sector genoemd. Als de telescoop in juli, na een jaar van waarnemen, het eerste jaar erop heeft zitten dan zal het L 98-59 systeem in 7 van de 13 sectoren voorkomen. Het team van Kostov hoopt dat wetenschappers aan de hand van de waarnemingen door TESS meer te weten komen over deze drie kleine exoplaneten. Misschien leveren de waarnemingen nog meer planeten op in dit nabije systeem.
Als er meerdere planeten in een systeem draaien dan kunnen die elkaars banen beïnvloeden. TESS neemt het L 98-59 systeem in voldoende sectoren waar om planeten met omlooptijden van ongeveer 100 dagen te kunnen zien. Als de astronomen geluk hebben dan vinden ze wellicht ook nog onontdekte planeten
Ongeveer driekwart van ons sterrenstelsel is gevuld met sterren zoals L 98-59. Deze sterren hebben een massa kleiner dan 0,5 zonsmassa en ze zijn veel kouder. Ze hebben oppervlaktetemperaturen van maximaal 70% van de Zon. Andere voorbeelden van dergelijke sterren zijn o.a. TRAPPIST-1 waarbij zeven aardachtige planeten zijn gevonden en Proxima Centauri waarbij één planeet is gevonden. Omdat er zoveel kleine koude sterren voorkomen in ons sterrenstelsel willen astronomen graag meer leren over planeetvorming bij dergelijke sterren.
L 98-59b is de binnenste planeet. Deze planeet draait in 2,25 dagen om zijn ster heen. Omdat de planeet erg dicht bij de ster staat ontvangt hij 22 maal zo veel straling als de Aarde van de Zon ontvangt. De middelste planeet heet L 98-59c. Deze planeet draait iedere 3,7 dagen om de ster heen en ontvangt ongeveer 11 keer zoveel straling als de Aarde. De verste planeet heet L 98-59d en deze planeet draait iedere 7,5 dagen om de ster heen en ontvangt ongeveer 4 keer zoveel straling als de Aarde.
Geen van de planeten bevindt zich in de bewoonbare zone. Dit is de zone rond de ster waarbij er vloeibaar water aan het oppervlak van de planeet kan voorkomen. De drie planeten bevinden zich wel in wat astronomen de “Venus”-zone noemen. Dit is de afstand van een planeet tot de ster waar planeten met een oorspronkelijk aardachtige atmosfeer kunnen voorkomen. Deze planeten hebben dan net als Venus last van een gigantisch broeikaseffect in hun atmosfeer. Uitgaande van de grootte zou de derde planeet of een Venus-achtige rotsachtige planeet zijn of meer lijken op Neptunus met een kleine rotsachtige kern en een hele dikke atmosfeer.
Een van de doelen van TESS is het opbouwen van een catalogus van kleine rotsachtige planeten die in korte banen rond heldere nabije sterren draaien. Van die planeten zou dan later met behulp van de nog te lanceren James Webb Space Telescope de atmosfeer bestudeerd kunnen worden. Vier van de planeten in het TRAPPIST-1 stelsel behoren tot de hoofdkandidaten en het team van Kostov is van mening dat de planeten van L 98-59 hier ook bij horen.
Als we vanaf L 98-59 onze Zon zouden bekijken dan zouden de overgangen van Venus en de Aarde ons doen denken dat de twee planeten nagenoeg identiek zijn en dat is bepaald niet zo. Astronomen hebben nog steeds heel veel vragen waarom de Aarde bewoonbaar werd en Venus niet. Als ze gelijkaardige voorbeelden kunnen vinden en bestuderen bij andere sterren zoals bijvoorbeeld L 98-59 dan kunnen wellicht enkele vragen worden opgelost.
De jacht op nabije aardse planeten is dus geopend.
Eerste publicatie: 30 juni 2019
Bron: diverse persberichten, NASA Goddard Space Flight Center
