Vastzittende antenne op Jupiter-sonde eindelijk ontvouwt

De 16 meter lange antenne van JUICE is nu op volle lengte, maar er was flink veel overredingskracht en een flinke schok nodig, om de klus te klaren.

Een instrument op de Europese ruimtesonde JUICE voor het scannen van de ondergrondse structuur van de ijzige manen van Jupiter is eindelijk tot zijn volledige lengte uitgeschoven na dit koppig te weigeren sinds de lancering vorige maand.

Jupiter Icy moons Explorer, afgekort JUICE, is op een achtjarige reis naar Jupiter alwaar de ruimtesonde de manen Europa, Ganymedes en Callisto zal verkennen. Dit zijn de drie Galileïsche manen waarvan wordt vermoed dat ze ondergrondse oceanen en potentieel bewoonbare omstandigheden herbergen. Dit is de eerste missie van de ESA naar Jupiter. JUICE zal in 2031 het Joviaanse systeem bereiken en er tot 2034 wetenschappelijke waarnemingen uitvoeren.

JUICE kende een goede start en werd op 14 april 2023 gelanceerd, maar de vluchtleiders kwamen in de problemen bij het inzetten van de ijsdoordringende Radar for Icy Moons Exploration (RIME)-antenne van de sonde. De antenne bleef in de montagebeugel zitten waardoor deze op ongeveer een derde van zijn volledig bedoelde lengte bleef zitten. Missie-ingenieurs gaven de schuld aan een kleine vastzittende pin en zeiden dat die pin de andere segmenten van de antenne op zijn plaats hield.

Dat RIME weigerde te openen was een frustrerende ontwikkeling, maar de storing vormde geen bedreiging voor de missie. JUICE is uitgerust met negen andere wetenschappelijke instrumenten voor het bestuderen van de geologie, de chemische samenstelling en het potentieel om leven te herbergen van de Galileïsche manen te onderzoeken. Dat gezegd hebbende, het onvermogen om radarscans uit te voeren en onder het ijzige oppervlak te kijken tot op een diepte van 9 kilometer zou wel een ernstige beperking van de missie zijn geweest.

Vluchtleiders bedachten verschillende strategieën om de vastzittende antenne los te maken, waaronder een soort shake ’n bake-methode, waarbij de stuwraketten van de sonde voor het schudden zorgden en de straling van de Zon voor het bakken. Deze procedure werd in de loop van meerdere dagen uitgevoerd, terwijl controllers JUICE ronddraaiden en periodiek de montering en de radar uit de koude schaduwen naar het licht te verplaatsen. Dit resulteerde in een gedeeltelijke beweging, maar de antenne bleef grotendeels vastzitten.

Pas toen controllers een “niet-explosieve actuator” afvuurden die op de vastgelopen beugel was bevestigd kwam er beweging in de antenne. Het afvuren veroorzaakte een schok die de vastzittende pin enkele millimeters verplaatste en de antenne liet ontvouwen. Door het afvuren van een tweede actuator kon het laatste deel van de vastzittende antenne volledig worden uitgevouwen en strekte het hele apparaat zich uit tot de bedoelde lengte.

En dat is maar goed ook. Hopelijk horen we de komende jaren niet veel meer van JUICE terwijl die zich een weg baant naar Jupiter toe.

Eerste publicatie: 13 mei 2023
Bron: ESA