Vier kleine exoplaneten gevonden in een baan om de Ster van Barnard
In de hoop er planeten te vinden bestuderen astronomen al meer dan 100 jaar de Ster van Barnard. De ster werd in 1913 voor het eerst gezien door E.E. Barnard en het is het dichtstbijzijnde enkelvoudige stersysteem tot de Aarde.
Nu hebben astronomen met behulp van het MAROON-X-instrument op de Gemini North-telescoop solide bewijs gevonden voor drie exoplaneten rond de Ster van Barnard, waarvan er twee eerder als kandidaat waren geclassificeerd.
Ze hebben ook gegevens van MAROON-X gecombineerd met gegevens van het ESPRESSO-instrument op de Very Large Telescope van de ESO om het bestaan van een vierde planeet te bevestigen, waardoor deze ook van kandidaat tot volwaardige exoplaneet is gepromoveerd.
De Ster van Barnard is een rode dwerg van type M3.5 in de richting van het sterrenbeeld Ophiuchus. Met een afstand van bijna 6 lichtjaar is het na het Alpha Centauri-systeem de meest nabije ster.
De Ster van Barnard is ook bekend als Gliese 699. De leeftijd van de ster wordt geschat op 10 miljard lichtjaar. Die leeftijd is afgeleid uit de langzame rotatie en de lage activiteitsniveaus van de ster.
Volgens een recent gepubliceerd onderzoek heeft de ster minstens 4 exoplaneten die ieder een massa van 20 – 30% van de Aarde hebben. Ze bevinden zich zo dicht bij hun ster dat ze omlooptijden hebben van slechts enkele dagen.
Dit betekent dat ze vermoedelijk veel te heet zijn om bewoonbaar te zijn maar de ontdekking is wel belangrijk in het kader van het vinden van kleinere planeten bij nabije sterren.
Omdat de sterren zoveel helderder zijn dan hun planeten is het makkelijker om te zoeken naar de effecten die planeten op hun sterren hebben, zoals het monitoren van de wind door te kijken hoe ene vlag beweegt.
Het MAROON-X-instrument zoekt naar zo’n effect: de zwaartekracht van elke planeet trekt lichtjes aan de positie van de ster, wat betekent dat de ster heen en weer lijkt te wiebelen.
MARRON-X meet de kleur van het licht zo nauwkeurig dat het deze kleine verschuivingen kan oppikken en zelfs het aantal en de massa’s van de planeten die om de ster moeten cirkelen om dit effect te hebben, kan achterhalen.
Basant en collega’s hebben rigoureus gegevens gekalibreerd en geanalyseerd die gedurende 112 verschillende nachten gedurende een periode van drie jaar zijn verzameld.
Ze vonden solide bewijs voor drie planeten rond de Ster van Barnard en toen het team hun bevindingen combineerde met gegevens van het ESPRESSO-instrument zagen ze goed bewijs voor een vierde planeet.
Het zijn vermoedelijk rotsachtige planeten en geen gasplaneten zoals Jupiter. Maar dat zal waarschijnlijk moeilijk met zekerheid vast zijn te stellen; de hoek waaronder we ze vanaf de Aarde zien betekent dat we ze net voorlangs de ster kunnen zien gaan, wat de gebruikelijke methode is om erachter te komen of een planeet rotsachtig is of niet.
Maar door informatie te verzamelen over soortgelijke planeten rond andere sterren kunnen we betere gissingen doen over hun samenstelling.
De bevindingen van het team zijn deze week gepubliceerd in de Astrophysical Journal Letters.
Artikel: Ritvik Basant et al. 2025. Four Sub-Earth Planets Orbiting Barnard’s Star from MAROON-X and ESPRESSO. ApJL 982, L1; doi: 10.3847/2041-8213/adb8d5
Eerste publicatie: 13 maart 2025
Bron: sci-news & anderen
