VLA ziet cycloon aan pool van Uranus
Astronomen hebben met behulp van de Karl G. Jansky Very Large Array in New Mexico op verschillende golflengtes een heldere, compacte plek, gecentreerd rond de noordpool van Uranus, waargenomen. Dit kenmerk duidt waarschijnlijk op de aanwezigheid van een polaire cycloon en vertoont overeenkomsten met polaire kenmerken die zijn waargenomen op andere gasplaneten in het zonnestelsel.
Wetenschappers weten al lang dat de zuidpool van Uranus een wervelende structuur heeft. De beelden die Voyager 2 van de NASA maakte van methaanwolken daar toonden aan dat winden in het centrum van de zuidpool sneller ronddraaiden dan over de rest van de pool.
De infraroodmetingen van de Voyager namen geen temperatuurveranderingen waar maar de nieuwe metingen deden dit wel.
Met behulp van de enorme radioantenneschotels van de Very Large Array in New Mexico keken Dr. Alex Akins van het Jet Propulsion Laboratory van de NASA en zijn collega’s onder de wolken van de ijsreus en stelden vast dat de circulerende lucht aan de noordpool van Uranus warmer en droger lijkt te zijn.
Verzameld in 2015, 2021 en 2022 gingen de waarnemingen dieper in de atmosfeer van Uranus dan ooit tevoren. Volgens Dr. Akins vertellen deze waarnemingen astronomen veel meer over het verhaal van Uranus. De planeet is veel dynamischer dan men zou denken.
Het is niet zomaar een blauwe bal gas. Er gebeurt veel onder de motorkap. Dankzij de positie van de planeet ten opzichte van de Aarde laat Uranus tegenwoordig veel meer details zien.
Het is voor deze buitenplaneet een lange reis rond de Zon die maar liefst 84 jaar duurt. De afgelopen decennia waren de polen ook niet richting de Aarde gekanteld. Sinds ongeveer 2015 hebben astronomen beter zicht en kunnen ze dieper in de atmosfeer rond de polen kijken.
De cycloon op Uranus, compact gevormd met warme en droge lucht in de kern, lijkt veel op de cycloon die de Cassini ruimtesonde vond bij Saturnus.
Met de nieuwe bevindingen zijn nu cyclonen (die in dezelfde richting draaien als waarin hun planeet draait) of anticyclonen (die in de tegenovergestelde richting draaien) nu geïdentificeerd aan de polen van elke planeet in ons zonnestelsel behalve Mercurius, die geen substantiële atmosfeer heeft.
Maar in tegenstelling tot de orkanen op Aarde, worden cyclonen op Uranus en Saturnus niet gevormd door water (van geen van beide planeten is bekend dat ze vloeibaar water hebben), en drijven ze niet af; ze zitten opgesloten aan de polen.
De astronomen zullen nauwlettend in de gaten houden hoe deze nieuw gevonden Uranus-cycloon zich de komende jaren ontwikkelt,
“Vertegenwoordigt de warme kern die we hebben waargenomen dezelfde hogesnelheidscirculatie die de Voyager heeft gezien?” zei Dr. Akins. “Of zijn er gestapelde cyclonen in de atmosfeer van Uranus? Het feit dat we nog steeds zulke eenvoudige dingen ontdekken over hoe de atmosfeer van Uranus werkt, maakt me echt enthousiast om meer te weten te komen over deze mysterieuze planeet.”
De bevindingen zijn gepubliceerd in het tijdschrift Geophysical Research Letters.
Artikel: Alex Akins et al. 2023. Evidence of a Polar Cyclone on Uranus From VLA Observations. Geophysical Research Letters 50 (10): e2023GL102872; doi: 10.1029/2023GL102872
Eerste publicatie: 27 mei 2023
Bron: sci-news
