Ruimtesondes

Voyager 1 – onze verst verwijderde ruimtesonde

Voyager 1 is één van de twee ruimtesondes die in 1977 werden gelanceerd om de buitenplaneten van ons zonnestelsel te verkennen. De verkenner deed samen met zijn tweeling Voyager 2 verschillende belangrijke ontdekkingen. Voyager 1 is de eerste Aardse verkenner die de interstellaire ruimte heeft bereikt.

Voyager 1
Artist impression van Voyager 1. Credit: NASA/JPL

Voyager 1 was eigenlijk de tweede van het paar dat werd gelanceerd maar was de eerste die scheervluchten langs Jupiter en Saturnus maakte. De foto’s die door de Voyagers werden gemaakt zijn generaties lang in tijdschriften en schoolboeken gebruikt. De Voyager heeft ook een speciale opname aan boord met stemmen en muziek van de Aarde.

Voyager 1 werd op 5 september 1977 gelanceerd. Zijn tweeling Voyager 2 was toen al twee weken onderweg. De beide Voyagers volgden een verschillende route en vlogen met verschillende snelheden. De Voyagermissies waren opgezet om voordeel te hebben van een gunstige positie van de buitenplaneten die zich slechts een keer in de 176 jaar voor doet. De Voyagers zouden slingerend langs de verschillende planeten reizen waarbij ze gebruik maakten van de zwaartekracht om snelheid op te doen voor de reis naar de volgende planeet.

De grote reis

Oorspronkelijk wilde de NASA twee verkenners langs Jupiter, Saturnus en Pluto sturen en twee andere verkenners langs Jupiter, Uranus en Neptunus maar door geldgebrek moesten deze plannen worden aangepast. Uiteindelijk vloog Voyager 2 langs Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus en Voyager 1 langs Jupiter en Saturnus. NASA wist dat de beide verkenners uiteindelijk het zonnestelsel zouden verlaten en daarom werden er twee gouden platen gemaakt met daarom geluiden van mensen in 55 verschillende talen, geluiden van walvissen maar ook de muziek van Chuck Berry. De twee gouden platen hadden een doorsnede van 12 inch. Instructies voor gebruik zijn meegeleverd maar ook afbeeldingen van de positie van de Zon ten opzichte van enkele nabije pulsars zodat een buitenaardse intelligentie kon achterhalen waar het ding vandaan kwam.

Aandacht voor Jupiter

De gouden plaat aan boord van Voyager 1
De gouden plaat aan boord van Voyager 1. Op de plaat geluiden van mensen in 55 verschillende talen, geluiden van walvissen en de muziek van Chuck Berry. Credit: NASA/JPL

Door problemen met de brandstoftoevoer mislukte de lancering van de Voyager 1 op 5 september 1977 bijna maar gelukkig kwam de verkenner heelhuids in de ruimte, maakte snelheid en was zijn eerder gelanceerde tweelingbroer al snel voorbij. De eerste foto van Jupiter werd in april 1977 gemaakt van een afstand van 265 miljoen kilometer.

Tot grote verrassing van de NASA fotografeerde de Voyager 1 in maart 1979 een dunne ring bij de planeet. Ook werden de manen Thebe en Metis ontdekt. Voyager 1 maakte ook gedetailleerde foto’s van de manen Io, Europa, Ganymedes en Callisto en Amalthea.

Net zoals de Pioneers eerder toonden de foto’s van de Voyager 1 aan dat de manen van Jupiter erg verschillend zijn van elkaar. Op Io werden tot grote verrassing van de wetenschappers actieve vulkanen ontdekt. Ook de foto’s van de met ijs bedekte maan Europa fascineerden de onderzoekers omdat ze aanwijzingen bevatten van een ondergrondse oceaan.

Op 5 maart 1979 maakte de Voyager 1 zijn dichtste nadering tot Jupiter. De verkenner scheerde op een hoogte van 280.000 kilometer over de wolkentoppen heen. Zijn volgende doel: Saturnus.

Saturnus met zijn ringen en zijn vele manen

De astronomen moesten ongeveer een jaar wachten om de eerste detailfoto’s van Saturnus te kunnen zien. Het bleek dat de planeet met de ringen vol verrassingen zat.

Eén van de doelen van de Voyager 1 was de F-ring die een jaar eerder door de Pioneer 11 was ontdekt. De hoge resolutiecamera’s van de Voyager ontdekte twee nieuwe manen: Prometheus en Pandora. Deze manen hielden de F-ring in bedwang. Ook de maan Atlas en de nieuwe G-ring werden ontdekt. Voyager 1 fotografeerde ook verschillende andere manen van Saturnus.

De foto’s van Titan verbaasden de astronomen. Op de foto’s was alleen een oranje mist zichtbaar. Het duurde tot de Cassini-Huygens missie alvorens we leerden wat er zich onder deze mist bevindt.

De meest verre afgezant van de Aarde

In 1998 passeerde Voyager 1 de Pioneer 10 als de verst verwijderde ruimtesonde. Voyager 1 reist momenteel met een snelheid van 17 kilometer per seconde door de interstellaire ruimte en zendt nog steeds gegevens terug naar de Aarde. De ruimtesonde is al meer dan 130 Astronomische Eenheden van ons verwijderd. Op 12 september 2013 bevestigde de NASA officieel dat de Voyager 1 het zonnestelsel had verlaten. NASA denkt dat de Voyager energie heeft tot 2020, mogelijk tot 2025. De ruimtesonde beweegt zich in de richting van een ster in het sterrenbeeld Camelopardalis – Giraffe.

Eerste publicatie: 18 maart 2017
Bron: space.com, NASA