Waarnemen

Waarnemen – de Achtersteven

Het sterrenbeeld Achtersteven – Puppis maakte ooit deel uit van het veel grotere sterrenbeeld Argo Navis. In de 18de eeuw splitste Nicolas Louis de Lacaille dit voormalige schip op in drie sterrenbeelden die de onderdelen van het schip zijn. Het zijn Puppis – de Achtersteven, Carina de Kiel en Vela de Zeilen. Soms wordt ook Pyxis het Kompas als onderdeel van het schip gezien. Achtersteven is het grootste van deze “nieuwe” sterrenbeelden en het 20ste grootste aan de sterrenhemel. Kan je je voorstellen hoe groot Argo Navis vroeger is geweest. Het sterrenbeeld Achtersteven zeilt over de rivier van de Melkweg en bevat verschillende mooie deep-sky objecten.

Op zoek naar de Achtersteven

De achtersteven ligt redelijk ver naar het zuiden. Je moet afreizen naar de 36ste breedtegraad of lager om het sterrenbeeld helemaal te kunnen zien. Als je echter ten noorden van deze lijn bent kun je nog steeds het noordelijke deel van het sterrenbeeld zien dat toevallig ook nog eens drie Messier-objecten bevat. Messier-objecten zijn heldere deep-sky objecten – sterrenhopen, nevels of sterrenstelsels, die leuk zijn om door een verrekijker of telescoop te bekijken.

Zoek de Achtersteven op in maart als de eenmaal echt donker is geworden. Je moet het sterrenbeeld dicht bij de zuidelijke horizon zoeken. Als je op het zuidelijk halfrond bent zal het boven je hoofd, in de buurt van het zenit, passeren. Zoek naar de helderste ster aan de hemel, Sirius, in het sterrenbeeld Grote Hond. Achtersteven ligt direct ten zuidzuidoosten van de Grote Hond.

zoekkaart sterrenbeeld Achtersteven - Puppis
De sterrenbeeld Achtersteven – Puppis komt in maart maar gedeeltelijk in het zuiden boven de horizon. de kaart is voor 10 maart 21 uur. Credit: Kuuke’s Sterrenbeelden/Cartes du Ciel

De sterren van de Achtersteven

We beginnen bij de helderste ster van de Achtersteven. Zoek eerst Sirius, de helderste ster van de Grote Hond op. Trek vanaf hier een lijn langs de rug van de hond, langs zijn achterpoten en staart en dan recht naar buiten in de richting van een ster op bijna 15° afstand (Meet 15° door je arm gestrekt te houden en je pink en wijsvinger uit te steken. De afstand tussen beide vingers op armlengte is ongeveer 15°.) Dit brengt je naar de ster Naos oftewel Zeta Puppis. Met een visuele helderheid van magnitude 2,2 is het de helderst ster in het sterrenbeeld. Naos is ongeveer 1400 lichtjaar van de Aarde verwijderd.

Als je bijna 10° (een vuistbreedte op armlengte) in de richting van de achterpoten van de Grote Hond gaat kom je Pi Puppis tegen. Deze ster (eigenlijk een dubbelster), heet Ahadi. Het is de op een na helderste ster in het sterrenbeeld. Pi Puppis heeft een visuele helderheid van magnitude 2,7 en is ongeveer 800 lichtjaar van de Aarde verwijderd.

Als je alleen het noordelijkste deel van Puppis kan zien is dan is de helderste ster Rho Puppis. De andere naam voor Rho Puppis is Tureis. Je kan de ster vinden op ongeveer 11° afstand van de heldere achterste sterren van de Grote Hond. Rho Puppis heeft een visuele helderheid van magnitude 2,8 en is ongeveer 63 lichtjaar van de Aarde verwijderd.

Een andere opvallende ster is L2 Puppis. Volgens astronomen is dit een ster als de Zon maar dan aan het einde van zijn leven en heeft de ster een planeet in een baan op ongeveer dezelfde afstand als de Aarde van de Zon. Dit systeem kan ons een glimp op onze toekomst bieden.

Deep-sky objecten in de Achtersteven

Met een verrekijker of telescoop kan je de Achtersteven verder verkennen. Het sterrenbeeld ligt direct aan de Melkweg en is de thuisbasis van enkele mooie sterrenhopen. De helderste hiervan bevinden zich in de noordelijke helft van het sterrenbeeld en dat is handig voor degenen die vanaf het noordelijk halfrond het sterrenbeeld willen bekijken. Hier is een korte blik op enkele van de beste doelen.

Messier 93 heeft een visuele helderheid van magnitude 6,2 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 3600 lichtjaar van de Aarde. De sterrenhoop bevindt zich op 5° van Rho Puppis in de richting van de Grote Hond.

Messier 46 bevindt zich bijna 10° ten noorden van Messier 93 en ongeveer 1° van Messier 47. Messier 46 heeft een visuele helderheid van magnitude 6,1 en bevat een bonus object, een kleine nevel. Astronomen denken dat de nevel (NGC 2438, met een helderheid van magnitude 10,8) een voorgrondobject is en niet echt deel uitmaakt van de sterrenhoop. Messier 46 bevindt zich op een afstand van ongeveer 5400 lichtjaar van de Aarde en NGC 2438 bevindt zich op ongeveer 2900 lichtjaar afstand.

Messier 47 ligt naast Messier 46, dichterbij de Grote Hond. Het is een heldere sterrenhoop met een visuele helderheid van magnitude 4,4. Messier 47 is ongeveer 1600 lichtjaar van de Aarde verwijderd.

De Achtersteven is een mooi gebied om langzaam met een verrekijker of telescoop te verkennen op zoek naar extra sterrenhopen.

Eerste publicatie: 8 maart 2023
Bron: EarthSky