Waarnemen – Haar van Berenice
Haar van Berenice is een sterrenbeeld dat in april gemakkelijk zichtbaar is. Het stelt het haar van koningin Berenice voor. De Latijnse naam van het sterrenbeeld is Coma Berenices. Het sterrenbeeld zelf is niet heel erg helder; je hebt een donkere sterrenhemel nodig om de meeste sterren te zien maar het is wel gemakkelijk te vinden. Het volgt het sterrenbeeld Leeuw – Leo met boven zich de Grote Beer en onder zich Maagd – Virgo.
Op zoek naar het Haar van Berenice
Als je de twee aanwijssterren van de Grote Beer die naar de Poolster wijzen kent dan ga je van die twee sterren uit richting zuiden in plaats van noorden. Je komt dan bij de Leeuw uit. Gebruik dat sterrenbeeld om het Haar van Berenice te vinden zoals aangegeven in onderstaande kaart.
De sterren van het Haar van Berenice
De drie hoofdsterren in het Haar van Berenice zijn Alpha, Bèta en Gamma Comae Berenices. Ze vormen het linkerbovengedeelte van een vierkant. De helderste van deze sterren is Bèta die een visuele helderheid van magnitude 4,2 heeft. Bèta ligt in de hoek van de gedeeltelijke vierhoek.
Nabij de ster Gamma, bovenaan de halve doos, bevindt zich een beroemde sterrenhoop. Onder een donkere hemel kun je Melotte 111 vinden. Deze open sterrenhoop is beter bekend als de Coma Ster Cluster.
Kijktip: om je beeld van de sterrenhoop te verbeteren neem je een lege rol waar keukenpapier op heeft gezeten of je rolt een stuk donker papier op en plaats dit voor je ogen. De koker zal je oog afschermen van de gloed van strooilicht. Ook een verrekijker zal zorgen voor een betere waarneemervaring.
In het sterrenbeeld bevindt zich nog een andere Coma Cluster maar dit is een cluster van sterrenstelsels. De namen van deze twee worden gemakkelijk verwisseld.
Voormalig deel van de Leeuw
Op oude sterrenkaarten, zoals hieronder, maakt de staart van de Leeuw een krul. De ster die zich daar bevindt heet Denebola (Bèta Leonis) en dit betekent staart. Maar – op de koepel van de hemel – strekt de staart van de Leeuw zich recht achter het beest uit en het sterrenbeeld Leo omvatte een veel groter gebied van de hemel.
De Grieks-Egyptische astronoom Ptolemeus en anderen beschouwden een modern sterrenbeeld – dat we Coma Berenices noemen – als een plukje aan het einde van de staart van de Leeuw. Het is nog maar een paar honderd jaar geleden dat Coma Berenices een apart sterrenbeeld werd.
De mythologie van het Haar van Berenice
Het officiële sterrenbeeld mag dan relatief nieuw zijn maar de kennis achter het sterrenbeeld is oud. Het verhaal gaat dat een oude Egyptische koningin, Berenice, vreesde voor het leven van haar man toen die ten strijde trok. Ze bad tot Aphrodite en beloofde haar lange, weelderige krullen af te knippen als de koning veilig terug zou keren. Dat deed hij en Berenice hield zich aan haar belofte en knipte haar haar af en legde het als een offer op het altaar van Aphrodite. Maar de volgende dag was het haar weg!
De koning was woedend dat de tempelpriesters de kostbare haarlokken niet hadden bewaakt. Een snel-denkende astronoom redde de dag, of liever de nacht, door te wijzen naar de vallende sterren aan het einde van de staart van de Leeuw. Hij vertelde de koning dat dit de lokken van de koningin waren die door Aphrodite in de lucht waren geplaatst zodat iedereen ze kon zien.
De koning en koningin waren gerustgesteld en er werden geen priesters onthoofd. De leeuw verloor zijn staart maar wij kregen er uiteindelijk een sterrenbeeld voor terug.
Meer over het sterrenbeeld Haar van Berenice – Coma Berenices op Kuuke’s Sterrenbeelden.
Eerste publicatie: 19 april 2023
Bron: EarthSky
